Ukrayna milliyet?ili?inin rengi ne?

Post navigation

Ukrayna milliyet?ili?inin rengi ne?

K?r?m Tatar Milli Hareket Veteran? Timur Da?c?, Ukrayna milliyetçili?i ile ilgili dü?ünceleri alt?na çizgi çizerek ?unlar? belirtti: «Geri dönülmez nokta a??ld?! K?r?m Rusya’ya ba?land?. Bunu hem Avrupa hem de Amerika Birle?ik Devletleri anlad?lar. Son olarak KTMM de bu gerçe?i anlad?… 


Ya halk? K?r?m Tatar Halk? her ?eyi iyice dü?ünür, ölçüp biçer, kendine gelir ve sakinle?ir».

 

K?rm?z? Ukrayna milliyetçili?i

K?r?m Tatar Milli Hareket Veteran?, Gazeteci  Timur Da?c?Nikita Kru?çev, Stalin’in yönetimi alt?nda da K?r?m’? Ukrayna’ya katmak istemi?t?. Olmad?. Stalin’in ölümünden sonra onu kimse engellemezdi. 1954 y?l?nda K?r?m Ukrayna’ya hediye edildi.

Ben o zaman Semerkant’ta ya?am???m ve bu yasad??? eylemin Özbekistan’a sürgün edilen K?r?m Tatarlar?n? çok kötü etkiledi?ini hat?rl?yorum. Biz, K?r?m’?n yerli halk? K?r?m Tatarlar?yla bu konuda uzla??lmaks?z?n bunun yap?lmas?n?n mümkün olmad???n? anlatan Kru?çev’e ba?vuru için imza toplad?k. Çünkü bundan önce K?r?m, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti’nin (RSFSC) bir parças?yd?. K?r?m Tatarlar?n?n vatanlar? K?r?m’a geri döndükten sonra Rusçadan Ukraynacaya geçme konusunda zorluk ya?anaca??ndan ?üphelenilmezdi.

Söz konusu Kararnamenin yürürlü?e girmesi üzerinden sadece birkaç gün geçtikten sonra K?r?m bölge parti komitesinin sekreteri olan ate?li bir milliyetçi-komünist D.Polyansky, Kiev’e a?a??daki telegraf? gönderdi: «K?r?m parti komitesi, 1944 y?l?nda idari olarak sürgün edilenlerin tümüne K?r?m ?line dönmesinin ve K?r?m’da ya?amas?n?n yasaklanmas?n?n istendi?i dilekçeyle SBKP Merkez Komitesi’ne girmenizi ister. Kru?çev’e hitaben mektubun projesi ekleniyor.» (Кримськi татари. — К., С. 77. (K?r?m Tatarlar? -. K., S. 77)).

Ukraynal? milliyetçilerin, K?r?m Tatarlar?n?n vatanlar?na dönü?üne kar?? ?iddetli direni?inin ba?langac? buydu.

Ancak Kru?çev’in ikna edilmesine gerek yoktu. O, Sovyet pastas?ndan Ukrayna için bir lokma ald?ktan sonra hiç kimseyle onu payla?mak istemezdi.

1956 y?l?nda Kru?çev’in, Stalin’in ki?i kültü ve Stalin’in kendi halk?na kar?? i?ledi?i suçlar konular?n? keskin bir ?ekilde gündeme getirdi?i Sovyet Birli?i Komünist Partisinin ХХ. Kongresi yap?ld?. Onun k?salt?lm?? raporu i?çiler, çiftçiler ve ayd?nlar?n toplant?lar?nda okundu. O kelimenin tam anlam?yla herkesi hayrete dü?ürdü.

Kru?çev, kendi raporunda bask?c? politikalara tabi tutulan Çeçenleri, ?ngu?lar?, Kalmuklar?, Karaçay ve Balkarlar? dile getirdi. K?r?m Tatarlar? bu listede yoktu. Raporda ad? geçen tüm halklar kendi anavatanlar?na geri döndürüldü, onlar?n özerklikleri yeniden kuruldu.

K?r?m Tatar komünistlerinin bir grubu, sürgünde kalan K?r?m Tatar Halk?n?n ya?ad??? durumun raporda ad? geçen halklar?n ya?ad??? durumlarla birlikte ayn? ?ekilde insaf ve vicdana s??mayaca??n? Kru?çev’e hat?rlatmak için Özbekistan’dan Moskova’ya uçtu. Fakat K?r?m’?n yerli halk?n? K?r?m’a döndürmenin gerekmedi?i dü?üncesi Kru?çev’in akl?nda temellenmi?, çünkü o K?r?m Tatarlar?n?n kendi hakk?n? talep edeceklerinden haberdard?. Bu nedenle bu ilk heyet Moskova’dan d??ar? ç?kar?ld? — birileri partisel k?nanmaya tabi tutuldular, di?erleri ise milliyetçilikle suçlanarak i?lerinden ç?kar?ld?lar.

Ukrayna Bakanlar Kurulu, K?r?m Tatarlar?n?n ilk inisiyatifinden korkarak 15 May?s 1956’da K?r?m Tatarlar?n?n Zaporojye, Nikolayev ve Kharkiv illerinde ikamet kayd?n? yasaklayan bir karar? kabul etti.

Vatana Dönü? Mücadelesi

K?r?m Tatarlar?n?n K?r?m’a do?ru herhangi hareketini önlemek için basit bir karar al?nd?. Stalin’in «insan yoksa sorun da yok» formülü K?r?m Tatarlar?na kar?? «halk yoksa sorun da yok» formülüne de?i?tirildi.

Art?k biz SSCB’de ya?ayan halklar listesinden ç?kar?ld?k. Bas?nda K?r?m Tatar Halk?n?n ad?n?n an?lmas? sansürce yasakland?. Biz sadece Tatar olduk ve Kazan’a ta??nmam?za izin verildi. Tabii ki oraya kimse gitmedi. Biz sürgünde kalarak vatan?m?z K?r?m’la ilgili ismimizi ve kalplerimizdeki vatan sevgimizi korumaya çal??t?k. Anadilimizde yay?nlanan gazetemiz, kitaplar?m?z vard?, Ta?kent Pedagoji Enstitüsü’nde K?r?m Tatar Dili ve Edebiyat? Fakültesi aç?ld?, «Haytarma» adl? halk tak?m?m?z Özbekistan’?n ?ehirlerini gezdi.

Kiev, bizim kendi kültürümüzü ve dilimizi koruyarak yok olmayaca??m?z?, asimile edilmeyece?imizi anlad? ve bu konuyla ilgili görü?me giri?iminde bulundu.

Birçok ilginç kitab?n yazar? KGB General? Filip Bobkov, Ukraynal?lar?n söz konusu SBKP görü?mesi s?ras?nda K?r?m Tatar gazetesinin, K?r?m Tatar Dili Fakültesi’nin, K?r?m Tatar Yazarlar? Birli?i’nin kapat?lmas? gerekti?inde ?srar ettiklerini hat?rl?yor. Fakat Politbüro, olumsuzluklardan korunarak bunu yapmad?.

Kru?çev görevinden al?nd?ktan sonra K?r?m Tatarlar?, vatanlar?nda ya?ama hakk? u?runa millet çap?nda mücadeleye ba?lad?lar. Bu demokratik ilkelere dayanan e?siz bir milli hareketti. Biz, ulusal sorun konusundaki SSCB Anayasas?na ve tüm siyasi belgelerine uyum sa?lama talebinde bulunduk.

K?r?m Tatar Milli Hareketi’nin aktivistleri hapislere ve kamplara at?ld?, bir neslin yerine ba?kas? gelirdi. Moskova, politikas?n? belirli derecede yumu?atmak zorunda kald?. Sonuç olarak binlerce insan sürgünden K?r?m’a akt?. Bugün Ukraynal? yetkililerin K?r?m Tatarlar?n? bekleyerek kuca??na ald?klar?n? söyleyip ikiyüzlülük yapt?klar?nda geçmi?e dönmemiz ?artt?r.

?nsanlar?m?z, kendi vatanlar?na geri dönme mücadelesinin verildi?i bu dönemin tüm korkunç gerçeklerini ikinci sürgünle mukayese ediyorlar. K?r?m’a gelen her K?r?m Tatar?n?n av?na ba?lan?rd?. Onlar?n sat?n ald??? evler buldozerlerle yerle bir edilirdi. Onlar?n kendileri ise çocuklar?yla birlikte Orkap? arkas?ndaki (K?r?m d???ndaki) bozk?rlar?na sürgün edilirdi. Ancak onlar yine ve yine anavatanlar?na geri dönmeye çal??t?lar. Onlar para cezalar?na tabi tutulur, yarg?lan?r, hapse at?l?rlard?, ama hiç kimse teslim olmad? ve mücadeleye devam edilirdi. ?ktidar, K?r?m Tatar? olmayanlar? K?r?m Tatarlar?yla kar?? kar??ya getirirdi, halklar? birbirine k??k?rt?rd?. Birçok ki?i intihar e?i?ine getirildi …

 

Sar? ve Mavi Milliyetçilik

 

Gorbaçov, iktidar makamlar?nda de?i?iklik yapmay?ncaya kadar K?r?m Tatarlar?n?n geri dönü? sorunu da dahil olmak üzere pek çok sorunu halletmekten acizdi. Moskova, K?r?m Tatarlar?na tahammül etmeyen Gromyko’nun ve onun Ukraynal? ortaklar?n?n gidi?inden sonra gerçekten kanayan bu sorunu çözmeye karar verdi.

Ans?z?n Sovyetler Birli?i çöktü ve K?r?m Tatarlar? sar? ve mavi milliyetçilik ile yüz yüze kald?lar. ?ktidar, K?r?m Tatar olmayan ahaliyi tahrik etmeye ve korkutmaya devam ederdi. Örne?in radyoda Tatarlar taraf?ndan çocuklara katliam tehdidi ile çocuklar okula gönderilmemeye ça?r?ld?. Sonra 20 y?l süren toprak sava?? ba?lad?. 1990’lar?n ba??nda Simferopol (Akmescit) ?ehrindeki i?letmeler ve kurumlardaki çal??anlar taraf?ndan yazl?k için arsa talebi yaz?l? ?ekilde yap?lmay?ncaya kadar izinler verilmiyordu. Arsalar?n K?r?m Tatarlar?na tahsis edilmemesi için onlar?n böylece da??t?lmas? gerekirdi.

?ktidar, K?r?m Tatar olmayan ahaliyi, çevik kuvvet polisi ve buldozerleri toprak mücadelesi veren K?r?m Tatarlar?yla kar?? kar??ya getirirdi. Ukrayna iktidar?n?n halletmek istemedi?i vatanda?l?k sorunu, AG?T dahil olmak üzere uluslaras? kurum ve kurulu?lar?n yard?m?yla çözüldü. Ukrayna, siyasi bask? kurbanlar?n?n rehabilitasyonuna ili?kin yasay? kabul ettiyse de, K?r?m Tatarlar?n?n bu kanunun geçerlilik alan?na girmedi?i belirtilerek onlar?n bu kanundan istifade edememesi sa?land?. Ukrayna, Rusya’da yürürlükte olan Bask? Politikalara Tabi Tutulan Halklar?n Rehabilitasyonuna ili?kin Yasay? tan?mad?. Oysa Rusya’da ya?ayan K?r?m Tatarlar?, söz konusu kanunca sa?lanan tüm avantajlar?ndan yararland?lar.

K?r?m Tatarlar?na kar?? K?r?m yetkililerince uygulanan öyle kötü niyetli politikalara ra?men KTMM’nin Ukrayna’ya çok s?cak bakmas? ?a??rt?c?d?r. 1994 olaylar?, bunun çarp?c? örne?ini olu?turmaktad?rlar. O zaman K?r?m Rusya’ya ba?lanmak üzereydi. KTMM ve yerel iktidar?n ortak çabalar?yla Rusya yanl?s? devlet ba?kan? Yuri Me?kov devrildikten sonra K?r?m Ukrayna s?n?rlar? dahilinde kald?.

Bu olaylar? inceleyen Ukrayna Yüksek Rada Milletvekili Roman Bessmertn?y, ortaklar?yla birlikte «K?r?m Sorununun Halledilmesine Yönelik Siyasi Teknoloji» adl? konsepsiyonunu haz?rlay?p yay?nlad?.

Bu belgenin ilk bölümünde K?r?m için mücadelede K?r?m Tatarlar?n?n müttefikler olarak kullan?lmas? gerekti?inin alt? çizildi.

?kinci bölümde K?r?m Tatarlar?n?n «evcille?tirilmesi» için Ukrayna yanl?s? K?r?m Tatar elitinin e?itilerek Ukrayna devlet ayg?t?n?n içine entegre edilmesinin gerekti?i vurguland?.

Üçüncü ve son bölümde ise a?a??daki kat? önlemler belirtilmi?tir:

«Tabii ki, Ukrayna’da K?r?m Tatar faktörünün varl??? Ukrayna’ya tehdit olu?turuyor, bu nedenle ilerde Tatarlar ile i?birli?i siyaseti K?r?m Tatarlar?n? asimile etme ve Ukrayna topraklar?na da??tma politikas?na dönü?türülmelidir.

Tatarlar?n K?r?m’a dönü?üne yard?m, bilinen ekonomik nedenlerle gerçekle?tirilmemelidir. Bu yüzden Ukrayna, göçmenleri kabul ederek onlar? Ukrayna topraklar?na da??tmal?d?r.

Yönetilen göç ve kentle?me programlar? Ukrayna devletinin bu konudaki politikas?n?n temelini olu?turmal?d?r.»

Bu konsepsiyon, 13 Kas?m 1996 tarihli ve 117 say?l? «Крымское время» («K?r?m zaman?») gazetesinde yay?mland?. Kamuoyuna sunulan bu konsepsiyonun ikinci bölümünde KTMM ba?kanl???na yetkili makamlar?n vadedildi?i sebebiyle KTMM ba?kanl???ndan söz konusu konsepsiyona kar?? herhangi bir tepki gelmedi.

Sar? ve mavi Ukrayna milliyetçisi olan eski Ukrayna Cumhurba?kan? Viktor Yu?çenko bu konsepsiyona uyumlu bir ?ekilde dile getirdi?i «Tek dil, tek inanç ve tek millet» slogan? da KTMM ba?kanl???n? rahats?zl??a sevketmedi. Yu?çenko’nun K?r?m Bakanlar Kurulu Ba?kan? A. Burdügov’a K?r?m Tatarlar?n? h?zl? ve do?ru bir ?ekilde asimile etmeyi emretti?i bile KTMM ba?kanl???n? öfkelendirmedi. Roman Bessmertn?y’n?n o zaman Viktor Yu?çenko’nun partisinde ba?kanl?k yapt??? gerçe?i dikkate al?nsa, bu direktiflerin kimlerce üretildi?i anla??l?r.

Ben, Bessmertn?y ile duru?mak zorunda kald?m. Bessmertn?y’n?n KTMM ba?kanl???nca savunulmas? beni hayrete soktu ve K?r?m Tatar Milli Hareketi Veteranlar?n?n öfkesini uyand?rd?.

 

Kiev’de siyah bayraklar

 

Tüm bu olaylar, Kiev’deki siyah bayraklar ve duman ile ate?e bürünen Maydan ile ba?lad?. K?r?m sars?ld?, eski k?rg?nl?klar, anadili kullanma hakk?n?n k?s?tlanmas?, Donetsklilerin ak?nlar? hat?rlat?ld?, nostalji de kendi rolünü oynad?.

Referandum ilan edildi. KTMM, geçmi?in derslerinden sonuç ç?karmaks?z?n 1994 y?l?nda yapt??? gibi bu defa da kendi taraftarlar?n? Ukrayna’y? savunmaya ça??rd?. Gerginlik artt?. Kiev’de bundan haberdard?lar. Buna ra?men Kiev’den K?r?m’a herhangi bir destek belirtisi, herhangi bir ba?vuru ula?t?r?lmad?. Ve sadece K?r?m’?n geri dönülmez bir ?ekilde Rusya’ya ba?lanmas?ndan sonra Ukrayna Yüksek Radas?, K?r?m Tatar Halk?n? K?r?m’?n yerli halk? olarak tan?d?. Ukrayna milletvekili P.Poro?enko, söz konusu Yüksek Rada oturumunda sadece yerli halk?n kendi topraklar?n?n kaderini belirleme hakk?na sahip oldu?unu söyledi.

Efendiler! Önceleri neredeydiniz? Biz 23 y?l boyunca haklar?m?z? güvenceleyen haerhangi bi yasay? bekledik.

Art?k ise geç. K?r?m geri dönülmez bir ?ekilde Rusya’ya ba?land?. Bunu hem Avrupa hem de Amerika Birle?ik Devletleri anlad?lar. Son olarak KTMM de bu gerçe?i anlad?…

Ya halk? K?r?m Tatar Halk? her ?eyi iyice dü?ünür, ölçüp biçer, kendine gelir ve sakinle?ir. Yerle?memize yard?mlar sa?lan?r, Özbekistan’da kalan K?r?m Tatarlar? engelsiz olarak Rusya vatanda?l???na girebilir ve vatanlar?na geri dönebilirler.

Ben bir Türk gazetecisinin: «K?r?m’da Ruslar, Ukraynal?lar ve K?r?m Tatarlar? ya??yor. Onlar?n eski k?rg?nl?klar?n? unuttu?u takdirde bu ülkeden mutlu bir ülke hiç bulunulmayacakt?r…» -diye söyledi?i dü?ünceyi çok be?endim.

 

K?r?m Tatar Milli Hareket Veteran?,
Gazeteci
Timur Da?c?

 

 

Похожие материалы

Ретроспектива дня