2004 y?l? K?r?m Tatarlar? ve Ukrayna için bir dönüm noktas?yd?

. O zaman tüm Ukrayna toplumu «turuncu» ve «mavi-beyaz» parçalar?na bölündü. K?r?m Tatarlar?n?n büyük ço?unlu?u muhalefet aday? Viktor Yu?çenko’nun tarafdar?yd?. Bu ulusal düzeyde kar?? kar??ya gelen iki temel gücün bir sava??yd?. K?sacas? K?r?m Tatarlar? turuncu aday?n?n zaferine önemli katk?lar sa?lad?. Art?k yeni siyasi ko?ullar?n olu?turdu?u f?rsatlardan yararlanaca?? ve hayat?n iyile?mesi umulmaya ba?lad?. Ama olmad?…

Önde gelen siyaset adamlar?, defalarca halk?m?z? aldatmakla birlikte kendi amac?na uygun olarak kullanma niyetli oldu?unu belirttiler. Ukrayna Cumhurba?kan? Viktor Yul?çenko, 2005 y?l?n?n May?s ay?nda KTMM üyeleri ile görü?tü?ü s?rada «tek halk, tek millet, tek dil, tek inanç» slogan?n? dile getirdi. Ama buna ra?men bile Ukrayna Cumhurba?kan? KTMM liderlerinin kendine olan güvenini yitirmedi. Örne?in KTMM ba?kanlar?, Yu?çenko’nun adam? olan Anatoliy Burdügov’un K?r?m Özerk Cumhuriyeti Ba?bakan? görevine atanmas?ndan yanayd?lar. Yeni atanan KÖC Ba?bakan? Burdügov’un Livadya’da Stalin’in an?t?n? kurma giri?iminde bulunma gerçe?i bile KTMM ba?kanlar?n? öfkelendirmedi bile. Burdügov sözü fazla uzatmadan K?r?m Tatarlar?n? asimile etmek için elinden geleni yapaca??n? aç?klad?. Refat Çubarov, Burdügov’un konu?urken yanl?? yapt???n? belirterek onu savunmaktan utanmad?. Yu?çenko’nun adam?, Ukrayna yüksek görevli yetkilisi Roman Bessmertn?y’n?n haz?rlam?? oldu?u Devlet Düzeyinde K?r?m Tatarlar?n?n Etnik ve Dinsel Aç?lardan Asimile Edilmesi Konsepti’nin veya «Bessmertn?y’n?n Doktrini»nin varl??? hepimizce bilinen gerçek oldu?undan dolay? KÖC Ba?bakan? Burdügov’un sözlerinin gerçeklili?ine inan?l?r. Söz konusu konseptin haz?rlay?c?s? Roman Bessmertn?y Ukrayna Yüksek Radas? Milletvekili, ?dari Reform konusunda Ukrayna Ba?bakan Yard?mc?s?, Ukrayna Cumhurba?kan?’n?n yak?n çevresine giren üst düzey yetkilisi olarak bilinmektedir.

Mustafa Cemilev’in sabr? Cumhurba?kan? Yu?çenko ile görü?mesinin ard?ndan patlad? ve o «Первая Крымская» gazetesine böyle bir yorum yapt?: «Biz bu toplant?dan bir ?ey beklemiyorduk. Benzeri toplant?lar çoktu. Sonuçta ise onlar?n emirleri yerine getirilmedi.» Bundan ba?ka KTMM ba?kan?, Ukrayna Cumhurba?kan?’n?n kendisinin siyasi taahhütleri konusunda seçici haf?zas? ile ilgili ?a?k?nl???n? belirtti: «O (Yu?çenko) gürü?tü?ümüz s?rada çok ?eyi unuttu, sonra ise röportaj?nda ve televizyon yay?n?nda en hafif deyimle gerçe?e uymayan ?eyleri dile getirdi. — Örne?in, milli alâmete veya etnik gerekçeyle sürgüne gönderilenlerin haklar?n?n iadesi hakk?ndaki yasan?n üzerindeki vetonun kald?r?lmas?n?n seçimlerde ona destek verilmesinin bir ?art? olarak hat?rlat?ld???nda ve bu konuda mutabakata var?lmas?na ra?men o, ans?z?n böyle vaatlerde bulunmad???n? belirtti.» Viktor Yu?çenko, söz konusu görü?mede K?r?m Tatarlar?ndan milli egemenlik doktrininin reddedilmesini talep etti.

«Bu benim prensiplerimdir! Onlar? be?enmiyorsan?z, ba?kalar?m vard?r.»

KTMM ba?kanlar?, «Dostlar daima beraber» slogan? alt?nda Yu?çenko yanl?s? Bizim Ukrayna’ya («Наша Украина») destek ça?r?s?yla K?r?m Tatarlar?n? sand??a süreklemeye çal??t?. 2007 y?l? seçiminde ayn? ?ey oldu, o zaman bu siyasi güç Bizim Ukrayna — Ulusal Savunma’ya dönü?tü. Fakat 2009 y?l?nda beklenmedik bir ?ey oldu — o zaman KTMM kendi müttefiki olan Ruh Partisi (Ukrayna Milli Hareket Partisi) ile birlikte ba?ka bir siyasi güç yönüne do?ru kaymaya ba?lad?. Böylece bunca y?l sevinç ve mükemmel bir uyum içinde ya?amalar?ndan sonra ayr?lma karar? al?nd?. Ruh’la Bizim Ukrayna aras?ndaki ili?kiler ç?kmaza ula?t?. Lakin Ruh ili?kilerindeki krizinden dolay? çok üzülmeden yeni müttefiki aramaya ba?lad? ve çabuk buldu. KTMM’nin yeni müttefiki Yüliya Timo?enko Blo?u (BYüT) oldu.

O zaman?n bas?n?ndan bilindi?i gibi: «Ukrayna Cumhurba?kan? Yü?çenko yanl?s? Bizim Ukrayna — Ulusal Savunma Blo?u’ndan Ukrayna Yüksek Radas? (Parlamentosu) Milletvekili olan KTMM ba?kan? Mustafa Cemilev, Ukrayna Cumhurba?kan? Viktor Yu?çenko’nun ve çevresindeki insanlar?n K?r?m Tatarlar?n?n beklentilerini ve ümitlerini kar??lamad???n?n alt?n? çizdi. Cemilev’e göre hem Cumhurba?kan? seçiminde, hem de Parlamento seçiminde K?r?m Tatarlar? taraf?ndan desteklenen Yu?çenko, K?r?m’?n temel halk?na verdi?i vaatlerin büyük ço?unlu?unu yerine getirmedi.» (ГК, 2008 г., №45 (776), С.2). Fakat Yu?çenko’nun K?r?m Tatarlar?na ili?kin tutumunun olumsuz oldu?u art?k 2007 y?l?nda belirgin olmaya ba?lad?. Buna ra?men KTMM yönetimi, o zaman Bizim Ukrayna — Ulusal Savunma Blo?u ile yap?lan siyasi anla?malar? iptal etme niyetinde de?ildi, çünkü o zaman Mustafa Cemilev’e en az?ndan milletvekililik garanti edilirdi ve Yü?çenko yanl?s? siyasi gücün itibar? o kadar ac?nacak kadar dü?ük düzeyde de?ildi. KTMM ile Yüliya Timo?enko Blo?u (BYüT) aras?ndaki dostluk ve arkada?l?k ili?kilerinin ba?lanaca??na inan?lmas? güçtü, çünkü böyle varyant?n olmas? KTMM yönetimince defalarca olanaks?z olarak belirtildi. Bu ba?lamda 2007 y?l?nda Yüliya Timo?enko Blo?u’na at?lan birkaç ta?? hat?rlayal?m:

— Yüliya Timo?enko Blo?u’nun K?r?m Tatar Milli Hareketi’nin K?r?m Tatar özerkli?inin yeniden kurulmas?, yer adlar?n?n iadesi, maddi ve manevi tazminat ve toprak sorununun çözümü ile ilgili temel taleplerine olumsuz tutumu;

— Yüliya Timo?enko Blo?u’nun fraksiyonlar?n?n K?r?m’?n ?ehir ve bölge meclislerindeki davran??lar?n?n analizleri sonucunda sözkonusu siyasi gücün K?r?m Tatarlar?n?n düzenledi?i protesto alanlar?ndaki yap? ve binalar?n y?k?m?na destek sa?lad??? saptanm??t?r.

— Yüliya Timo?enko Blo?u’na ba?l? «?effaf iktidar»?n emeklilik giri?imi hiçe de?er sonuçlar verdi.

— Yüliya Timo?enko Blo?u Milletvekili Sergey Velijanskiy’nin Özbekistan turu ve onun Ukrayna Emeklilik Fonu yerine Ukrayna Vatanda?lar?n?n emeklilik belgelerinin Özbekistan’dan Ukrayna’ya eri?tirilmesi konusunda çabalar? da sonuç vermediler.

— Onlar PR i?leri ile u?ra??r ve kirli teknolojileri kullan?rlar. Buna demokrasi denmez, bu yalanc?l?ktan ba?ka bir ?ey de?ildir.

— K?r?m’daki BYüT (Yüliya Timo?enko Blo?u), kendi ç?karlar?n? halk?n ç?karlar?ndan üstün tutanlardan arkada?lar?n? topluyor.

— BYüT vaatlerinin sadece K?r?m Tatarlar? aras?nda da??t?lan bas?n araçlar?nda yay?nlanmas? onlar?n uygulamada gerçekle?tirilmeye çal???lmayaca??na delâlettir. Gördü?ümüz gibi «büyük a?abey»imiz K?r?m Tatar? olmayanlar? bu konuda bilgilendirmekten utanmaktad?r. Bu vaatlerin gerçek de?eri ?udur.

— bize yarar herhangi bir kanun giri?iminde bulunulmad?, sadece vaatler giri?iminde bulunulmakta. Yüliya Timo?enko Blo?u’nun (BYüT) onaylad??? sürgüne gönderilenler ile ilgili olarak de?erlendirilebilir tek kanun izinsiz toprak zapt? eylemi için cezay? sertle?tirme hakk?ndaki kanundur (ГК, 2007 г., №40(721), Полуостров, 2007 г., №38(242)). Bizim Ukrayna’ya kar?? suçlamalar?n demetini daha çok önce toplama olana?? vard?. Ama en önemli ?ey ?u idi ki, 2007 y?l?nda BYüT yanl?s? oldu?unu belirten K?r?m Tatarlar? bölücüler, y?k?c?lar, K?r?m Tatar Halk?n?n birli?ine tehdit olu?turanlar olarak de?erlendirilmeye çal???ld?.

KTMM, Yüliya Timo?enko’nun K?r?m Tatarlar?na kar?? aç?k olarak gösterdi?i çok küstah ve olumsuz tutumuna ra?men Ukrayna Cumhurba?kan? Seçiminin ikinci turunda Yüliya Timo?enko’yu desteklemeye ça??rd?. Örne?in 2009 y?l?n?n 29 A?ustos’u 30 A?ustos’a ba?layan gecesinde yani Kiev’de K?r?m Tatar Protestolar?n?n sürdü?ü dönemin 80. gününde K?r?m Tatarlar?n?n Ukrayna Bakanlar Kurulu’nun binas? önünde düzenledi?i Protesto Kamp?na sald?r?ld?. Yakla??k 30 ki?ilik sald?rgan grup uykuda olan protesto kat?l?mc?lar?n? ku?atarak sald?rd?lar ve protesto kamp?n? da??tt?lar. Çad?rlar y?kt?r?ld?, posterler k?r?ld?, protesto kat?l?mc?lar?n?n e?yalar? ya?maland?. Veya Yüliya Timo?enko’nun ba?kanl???ndaki ?çi?leri Bakan? Yuriy Lutsenko’nun K?r?m’da izinsiz toprak zapt? eylemlerine son vermeyi hayal etti?ini hat?rlayal?m. Örne?in Yuriy Lutsenko, Ukrayna Ba?bakan? Yüliya Timo?enko’ya yazd??? metupta: «Toprak zapt? eylemcilerini Akmescit (Simferopol) ilçesine ba?l? Mirnoye ve Çistenkaya köylerine ait topraklardan zorla ç?karma» niyetini aç?klam??t?r.

Bütün bunlara ra?men KTMM ba?kanlar? seçimde Timo?enkoya oy verme ça?r?s?nda bulundu. Fakat bildi?imiz gibi Yüliya Timo?enko 2010 y?l? seçimini kaybetti. Günümüzde eski Ukrayna Ba?bakan? ve Ukrayna Cumhurba?kan? aday? en popüler Ukrayna tutuklusu durumunda bulunmaktad?r. Eski Ukrayna ?çi?leri Bakan? Yuriy Lutsenko ayn? kaderi payla?maktad?r.

Böyle müttefiklerle birlikteyken dü?manlara gerek yok.

Her seçim KTMM ba?kanlar? önünde bir ikilem durmaktad?r: «kendilerini incitmeden siyasi elit içinde bulunmalar?n? sürdürmek için kime kat?lmam?z lâz?m?»

KTMM, 2012 y?l?n?n parlamento seçimleri öncesinde Arseniy Yatsenük liderli?indeki Birle?ik Muhalefet ile siyasi ortakl??? konusunda bir mutabakata vard?. KTMM ba?kan? Mustafa Cemilev, müzayede öncesinde iki milletvekili koltu?u talebinde bulundu. Buna ra?men sadece bir milletvekili koltu?u ayr?ld?. Mustafa Cemilev, o zaman bunun yüzünden de mutlu olmal?yd?.

KTMM ba?kanlar?, seçimden seçime niye göre siyasi ortaklar?n? belirlemelerinin gerçek nedenlerini anlatmalakla zahmette bulunmaya çal??mamaktad?rlar. Bu defa da «hepsi o yönde gidin» diye kime oy verilmesi gerekti?i emredildi.

KTMM ba?kan? Mustafa Cemilev’in ve onun etkisindeki insanlar?n Devlet Dil Politikas? Temelleri Ukrayna Kanunu’na kar?? kesin bir ?ekilde negatif tutumlar?n? belirtti?i ve bunun etraf?nda yaygaran?n kopmas? gariptir, çünkü böylece onlar K?r?m Tatar Dilinin ba?ka dillerle e?it olarak geli?ebilmesine ve kullan?labilmesine kar?? kesinlikle olumsuz tutumunu belirtmektedirler.

KTMM lideri ile bir koalisyona girenlerin söylediklerinden ve niyetlerinden dolay? rahats?z olunabilir. Örne?in Svoboda Partisi (Ukrayna Milliyetçi Partisi) söz konusudur. Svoboda Partisi’nin önderi Oleg Tyagnibok, K?r?m’? parçalama ve K?r?m’?n Tatarca kökenli K?r?m isminin Tavriya olarak de?i?tirilmesi gerekti?ini aç?klad?. Svoboda’n?n a??r? sa?c? görü?leri ayr? bir konudur.

Bu ba?lamda 2008 y?l?na ait sansasyonel video hat?rlanmal?d?r. Söz konusu videoda KTMM ba?kan? Mustafa Cemilev’in patronu Arseniy Yatsenük, K?r?m Tatarlar?n? çok sert bir biçimde kendi yerlerine oturtmak gerekti?ini vurgulamaktad?r. Birle?ik Muhalefet — Batkivsçina’n?n önderinin K?r?m Tatarlar?na ili?kin tutumunu çok iyi bilen KTMM ba?kan?, bilinçli olarak Birle?ik Muhalefet’e kat?larak K?r?m Tatarlar?n?n bu siyasi güce oy deste?inde bulunmas?n? istedi. Arseniy Yatsenük’ün Ukrayna D??i?leri Bakan? oldu?u s?rada Ukrayna’n?n BM Genel Kurulu Yerli Halklar?n Haklar? Bildirgesi’nin onaylanmas?nda çekimser kald???, yani Ukrayna taraf?ndan K?r?m’?n yerli halk? K?r?m Tatarlar? için çok önemli olan söz konusu bildirgenin desteklenmedi?i gerçe?i de ortadad?r. Yatsenük’ün bu konuda ne söyledi?i de bilinmektedir. O dedi ki: «Ülkemiz buna haz?r de?ildir». Yani Yatsenük’ün mant???na göre, Ukrayna, NATO’ya kat?lmaya haz?r oldu?u s?radayken, AB üyeli?ine haz?r oldu?u s?radayken K?r?m’?n ve Dünyan?n temel halklar?n?n yasal haklar?n? tan?maya haz?r de?ilmi?.

Ülker Hamzayev