Büyükbritaniya’n?ñ tarih?nda eñ itibarl? devlet erbaplar?ndan say?l?an Winston Churchill’niñ: «Siyasetçi kelecek saylavlarn?, devlet erbab? ise kelecek nesillerni qay??ra» degen sözleri bizim milliy hayat?m?z?a da bütünley ait ol?an?n? yaz?qs?nuvnen qayd etmek mümkün.
ÖTMEK VE EGLENCE!
Tarihç?lar, qadimiy Rim imperatorl??? y?q?lmas?n?ñ ba? sebeplerinden birisi olaraq, on?ñ ehalisiniñ esas ya?ay?? tarz?, hakimiyetten istekleri ?u eki sözden ibaret ol?an ?iarda köreler: «Panem et circenses» yani «Ötmek ve eglence!». Dünya tarih?n?ñ eñ naml? imperatorl???n?ñ hakimleri de halqn?ñ ?u adiy isteklerini yerine ketirerek t?nçland?r?p, öz nefislerini bol-bol qand?rma?a qolayl?qnen iri?kenleri belli.
Soñki aylarda Milliy Meclis ve Q?r?m Hükümeti aras?ndaki añla?mamazl?q kün-künden art?p, ortal?qn? hep kerginle?tire ve ömürimizniñ hep yañ?-yañ? sahalar?na darqal?p kete.
18 may?sta keçirilecek matem tedbirleri çette turs?n, art?q H?d?rlez bayram? da siyasiy oyunlarn?ñ rehini old?.
Yigirmi y?ldan berli Derviza, H?d?rlez ve diger bayram ve tedbirlerni Q?r?mtatar Medeniyet Vaquf? rahat-rahat keçire edi. Hem bu aq?l?a yata. Çünki siyasiy te?kilâtlar siyasetnen o?ra?maq kerekler. Bu sahada yap?lma?an i?lerniñ, çezilmegen meselelerniñ ad?-hesab? yoq.
Aqiqiy devlet erbaplar?m?z olsa edi, sürgünlikte qal?an biñlerce vatanda?lar?m?zn?, öleyatqan til ve edebiyat?m?zn?, haq-huquqlar?m?zn? tiklegen Qanunn?ñ qabul etilmesini qay??r?r ediler, elbet de…
S?YASET S?YASETNEN, AMA
Do?rus?n? aytqanda H?d?rlez bayram? etraf?ndaki tart??ma?a kiri?mege menim niyetim de, istegim de yoq edi. Yuqar?da yaz?an?m kibi, her eki taraf da eglencege masraf etilecek paralarn?, eñ yah??s?, sürgünlikte qal?an ki?ilerimizni Q?r?m’?a qaytarmaq ya da milliy mekteplerimizniñ keregine sarf etse, daha do?ru olur edi.
Lâkin bir qaç kün evvel Milliy Meclis reisiniñ birinci muavininiñ halqn? hükümet taraf?ndan te?kil etilgen bayram tedbirlerinden göñüllerini qaytarmaq niyetinen orta?a ta?la?an yañ? fikirleri meni hayrette qald?rd?. Refat beyniñ matbuatta ve internette darqat?p tur?an beyanat?ndaki esas deliller bulard?r: «Q?r?mtatar folklörinde «Acele i?ke ?eytan qar???r» degen bir laf bard?r. Q?r?m’n?ñ memurlar? (yetkilileri) 10, 11 ve 12 May?sta bayram tedbirleriniñ yap?lmas?n? planla?t?r?p, Q?r?mtatarlarn? as?rl?q ananelerinden vazgeçtirmek, öz tam?rlar?n? unutt?rmaq ümütinen ?uurl? olaraq ?eytan?a müracaatta bulunmaqtad?rlar. Q?r?mtatar milliy bayram? H?d?rlez’niñ halq ananelerine köre May?s ay?n?ñ birinci haftas?na do?ru kelmesi bilinmektedir. Faqat Nazirler ?uras? (Bakanlar Kurulu) özüni Q?r?mtatarlarn?ñ as?rl?q ananelerini deñi?tirmek içün yeterince küçlü ve salâhiyetli sayad?r.
Q?r?mtatar tarih?n?ñ feciy künleri ol?an 10, 11 ve 12 May?s künleriniñ bayram künleri olaraq belgilenmesi sadece büyük yüzsüzlikten delâlettir. 10 May?s 1944’te Devlet Mudafaa Komiteti’niñ (Devlet Savunma Komitesi’nin) Q?r?mtatarlar haqq?nda ferman leyihas? Stalin’nin masas?na qoyuld?. Stalin i?bu ferman leyihas?n? 11 May?s 1944’te imzalap, Q?r?mtatar Halq?n? inan?lmaz eziyetlerge ve ?ay?plar?a mahküm etti. 12 May?s 1944’te Q?r?m’da Q?r?mtatarlarn?ñ sürgün etilmesi içün soñ haz?rl?qlar ba?lat?ld?.
Q?r?m’n?ñ bugünki idarecileriniñ bu qadar aç?q, bilingen ?eylerni bilmemeleri imkâns?zd?r. Olar Q?r?mtatarlar?a H?d?rlez bayram?n?ñ 10-12 May?s künlerinde qayd etilmesini ilân eterek, Q?r?mtatar Halq?n?ñ o?rat?l?an sürgüniniñ on biñlerce qurbanlar?na haqaretleyici muamelelerini köstermeknen s?ñ?rlanmadan Q?r?mtatarlarn? ve olarn?ñ yaq?n qom?ular?n? muqaddesatqa qar?? i?bu hareketlerge qo?ulma?a davet ettiler.
Asl?nda, bizge — Q?r?mtatarlar?a 18 May?s 1944 y?l?ndan ald?n tarih?m?zn?ñ eñ facial? künlerini oyun ve y?rlarnen «bayram» olaraq keçirmege teklif etildi…»
Refat Çubarov diploml? tarihç? olaraq her bir halqn?ñ (hususan Q?r?mtatarlar kibi az say?l? bir milletniñ) tarih? facial? adiselernen tolu ol?an?n? bile. Eger de çoq as?rl?q tarih?m?z bir hronologik cedvel s?fat?nda bir yerge ketirilse, y?l devam?nda 365 künniñ her birine eñ azdan bir qaç facial? adise do?ru kelecegini eminliknen aytmaq mümkün. Refat Çubarov kündelik siyasiy ad?mlar?n? aqlamaq maqsad?nen orta?a atqan yañ? nazariyesine riayet etilecek olsa, millet kesen-kes umum bayramlar ve aileviy toy-dügünler keçirmekten vazgeçmege mecbur olacaqt?r. Adeti üzre milletlerniñ ömrüni toqtatmamaq niyetinde olarn?ñ ba??na tü?ken felâketlerni añmaq içün y?lda faqat bir-qaç kün belgilene. Çünki felsefecilerniñ birisi aytqan? kibi: «Her vaq?t artqa baq?p ögge ketilmez…».
Diger taraftan, devlet i?lerinden biraz haberdar ol?an her bir ki?i bile ki, devlet yolba?ç?lar? imzala?an qararlar, fermanlar bir-eki künde haz?rlanmay. Eger de Q?r?mtatarlarn? sürgün etmek haqq?nda ferman Stalin’niñ masas?na May?sn?ñ 10-nda qoyul?an olsa, ondan evvel her kün o ferman çe?it-türlü nazirliklerde, komitetlerde müzakere etilgendir. Ya bar?p ta 1944 senesi Beriya halq?m?zn? sürmek içün kerek olacaq e?elonlarn?ñ say?s?n?, olarn? qoruycaq NKVD askerlerini tayinlegeni haqq?nda buyru?? ayn? May?sn?ñ 6-nda imzala?an? orta?a ç?qsa, siyasetçilerimiz öz vatanda?lar?n?ñ közüne nas?l yüznen baqarlar? Bundan da ?ayr?, bizden evvel Vatanlar?ndan sürülgen Qalm?qlar, Çeçen ve ?n?u?lar, Qaraçay ve Balqarlar o künleri ve ?u s?rada May?sn?ñ alt?s?nda biñlep-biñlep ölmey edilermi? Meselege böyle aç?qtan-aç?q demagogik tüs ta???an beyanattaki noqtaiy-nazardan yana?acaq olsaq, bizim din qarda?lar?m?zn?ñ eñ facial? künlerinde oynap-külü?mek ?eytan?a uymaqtan ba?qa bir ?ey degildir…
Rus tilinde «politik» ve «politikan» sözleriniñ añlamlar? baya?? farql?d?r. Birinci sözniñ Q?r?mtatarca qar??l??? «siyasetçi» dep biline. Ekinci sözni ana tilimizde añlatmaq içün men bu maqalemde Türkiye’de qullan?l?an «siyaset bazirgân?» ibaresini i?lettim. Çoq yaz?q ki, bu ibareniñ Q?r?mtatar lu?atlar?nda da yer almas?na vaq?t keldi, çünki milliy hayat?m?zda o manan? ta???an unsurlar hep çoqla?maqta…
Q?r?m Muhtar Cumhuriyeti Malümat Boyunca Komiteti
Reis Yard?mc?s?
Ayder EM?ROV