Al?aklar ve ?irinler — 2

Post navigation

Al?aklar ve ?irinler — 2

Bahis konusu: terbiyesizce davran??lar

18 May?s günü ya?am?m?z?n 60 y?l?ndan fazla süren süresinde istisnai bir gündür. Onun tarihini hat?rlamaya gerek yok, o bellidir. K?r?m Tatar Milli Meclisi için 18 May?sta matem tedbirlerini haz?rlama ve te?kil etme hery?ll?k mecburi (vacip) bir i?tir. Bu i? için hususi Te?kil etme Komitesi (Düzenleme Komitesi) kurulur. 

 

Bermutat (genellikle) ben bu komite erkan?nday?m (heyetindeyim) ve matem mitinginin karar projesi üzerinde çal???yordum. Anla??l?r ki, Meclis veya onun ba?kanl?k heyeti (prezidyum) oturumlar?nda de?ilse, Düzenleme Komitesinde bu projelerden bahsedilir.

Nadir BekirBu sene (2004’te), ondan önceki senede gibi, vesikay? haz?rlamak çok zordu. Sürgünlü?ün 60. y?l dönümüne Ukrayna Devleti, bizim haklar?m?z? iade etmek niyetinde olmad???n? aç?kça ifade etti. Fikrimce, bunu halka bildirmek çoktan gerekiyordu. Meclisin ço?unlu?u Ukrayna makamlar?n? öfkelendirmekten sak?narak, bu hakikat? alenen aç?klamamak niyetindeydi. Bizim rejime zahiri ba?l?l???m?z kendi semerelerini (mahsullar?n?) getirdi, yani Cumhurba?kan? L. Kuçma 2002 senesinden itibaren bizle görü?melerine son verdi, 2004 senesi 18 May?sta Ukrayna Yukar? ?uras? oturumunda sürgünlü?e u?rat?lanlar?n haklar?n?n iade edilmesi üzerine yasa projesi suya dü?ürüldü. En nihayet, ben, sürgünlü?ün 60. y?l dönümüne projeyi yazamad?m. ?nsanlar? yat??t?rmam elimden gelmedi.

Eninde sonunda, 61. y?l dönümüne haz?rlanmam?z laz?md?. Yine biz, Bütün Millet (Topyekün Millet) kongresinde neleri ve nas?l de?erlendirmemiz gerekti?i konusunda konu?tuk. May?s?n ba??nda Cumhurba?kan?yla görü?memize umidimiz vard?. Viktor Yu?enko’nun munis olu?u ve ?ahsi al?ml?l??? olmakla beraber onun bize söyledi?inin ba?l?cas? — kendilerinin milli e?emenli?iniz deklarasyonundan vazgeçti?in?z halde sizin problemlerinize ba?kaca bak?l?r. Onun bunun üzerinde dü?ünmemizin (dü?ünülmesinin) ve gelecek görü?melerde konu?mam?z?n (konu?ulmas?n?n) lüzumu üzerine söylediklerinin gizli tarz? dikkate de?erdi. Fakat bu konu?madan iki saat geçer geçmez, o, bize sundu?unun (önerdi?inin, teklif etti?inin) hepsini Akyar (Sivastopol) ?ehrinde Rus ?ovenlerinin (?ovenistlerinin) mitinginde aç?klad?. Ne kadar sevindiler orada!…

Gerçi, görü?mede vetoyu ç?karman?n veya önceleri onaylanan sürgünlerin haklar?n? iade etme üzerine yasa projesini tasdik etmenin lüzumundan bahsedildi. Hem de, R. Çubarov bunun 2005 senesi 18 May?sa kadar gerçekle?tirilebilece?ini tahmin etti, Cumhurba?kan? ise hem bütün prosedürlerin muvaffak geçmeleri için, hem de parlamento gruplar?yla çal??ma için vakit yetersizli?i üzerine söyleyerek itiraz etti. Bunun için biz, matem mitinginin arefesine kadar Cumhurba?kan?n?n havalelerini ve, ihtimal, yasay? beklemekteydik.

Gerçekten de bizim beklememiz bo?a gitmedi, biz hem parlamento milletvekillerinden, hem de «turuncu (portakal) devrimi»nin Cumhurba?kan?ndan çal??malar?n?n neticelerini gördük. Hay?r, — yasay? de?il. Yasa bugüne kadar tasdik edilmedi (prosedürler ve parlamento gruplar?yla çal??malar için vakit yetmemi?tir). Gördü?ümüz neticeler — Ukrayna Cumhurba?kan? Viktor Yu?enko’nun kat?l?m?yla geçen debdebeli, ?amatal?, ne?eli ve biral? Evrovizyon konkurunun aç?l???d?r.

Baz? gerçekler Viktor Yu?enko’nun K?r?m Tatarlar?n?n sürgününe bak??lar?n? iyice ilüstre etmektedir:

26 Ekim 1998’de Ukrayna Cumhurba?kan? Leonid Kuçma, Siyasi bask?lar ve suni açl?klar?n kurbanlar?n? anma gününün saptanmas?yla ilgili bir buyruk verdi. Bu gün Ekim ay?n?n dörtüncü Cumartesi gününe tayin idildi.


An?msatmam laz?m ki, suni açl?klar?n konusunu Yu?enko dile getirdi. Bu konu K?r?m Tatarlar? için de makbul idi.


K?r?m’dan sürgünün 60. Y?ldönümü de ya bu ya ba?ka ?ekilde düzenlendi.


Fakat Yu?enko, ?ktidara girer girmez K?r?m Tatarlar?n?n sürgününü Kiev Meydan?nda yar? ç?plak tenler ve ?enlikler içinde geçirdi. 11 Haziranda ise o suni açl?klar ve siyasi bask?lar?n kurbanlar?yla ilgili ek etkinlikler konusunda bir buyruk yay?nlatm??, demek ki kendilerini unutmam??.


17 May?s 2006’da yani sürgünün arefesinde o, Bikivnanski Mogili (Bikivnanski Mezarlar) isimli tarihsel-an?tsal kompleksine milli statünü veren buyru?unu verdi. 18 May?sta ise o, bütün K?r?m Tatar halk?n?n sürgün facias?n? an?msatmadan bile bu mezarlar? ziyaret etti.


Kendilerini unutmadan o, 12 Kas?m 2006’da suni açl?klar ve siyasi bask?lar?n kurabanlar?n? anma etkinliklerinin yeni ve daha kapsaml? ?ekilde düzenlenmesi ile ilgili yeni bir buyruk verdi.


Fakat 18 May?s bütün K?r?m Tatarlar?n?n matem günüdür. Onlar mutlaka 18 May?sta Akmescit (Simferopol) merkez meydan?nda toplan?r ve soyk?r?m kurbanlar?n? dualar?yla anarlar. Böylece Yu?enko’ya göre bu günün öneminin dü?ürülmesine çareler bulunmal?yd?. SSCB zaman?nda gibi insanlar? meydandan kovmak ve güçle da??tmak mümkün de?ildi. Ama ilk çare bulundu. Yu?enko, art?k al???ld??? gibi 18 May?s tarihine kay?ts?z kalarak 21 May?s 2007’de 1937-1938 y?llar?n?n büyük terör ve siyasi bask?lar?n 70. y?ldönümleri ile ilgili yeni buyruk verdi. Bu buyruk gere?ince siyasi bask?lar?n kurbanlar?n? anma günü Ekim ay?ndan May?s ay?n?n üçüncü Pazartesine aktar?l?r. Böylece gene 18 May?s?n ehemmiyeti bilinçli olarak dü?ürülmeye çal???ld?.


2008 y?l?nda da Yu?enko 18 May?sa dikkat etmedi.

Yu?enko, 2009’da Cumhurba?kan? seçimlerine haz?rl?klar görerek K?r?m Tatarlar?n?n da seçmen olduklar?n? dikkate ald? ve 30 Nisan 2009’da K?r?m Tatarlar?n?n ve ba?ka bireylerin milli alamete göre K?r?m’dan sürgünlerinin 65. y?ldönümü ile ilgili bir buyruk verdi ve ayn? zamanda Ukrayna Güvenlik Servisine (SBU) sürgünün suçlular?n? saptama buyuruldu (bu soru?turman?n sonucu olarak Stalin ve Beriya suçlular olarak tan?nsa, ?a?acak m?s?n?z?).


2009 y?l?n?n Haziran ay?n?n ba??nda Kiev’de sürgüne gönderilenlerin haklar?n?n iadesi ile ilgili bir yuvarlak masa düzenlendi. Konu?mamda ben ilk ad?m olarak sürgünün suni açl???n gibi soyk?r?m olarak tan?nmas?n?n gerekti?ini vurgulad?m. Cumhurba?kan? Yu?enko’nun Sekreterli?inin temsilcisi bu konuyla ilgili konu?arak bunun çok uzun ve zor bir süreç olaca??n? ve Dünya ülkelerine bu konuyu anlatmak gerekti?ini söyledi. Ben onun konu?mas?n? bölmek zorundayd?m ve Dünya ülkeleri bu konuyu yuz y?llarca ö?renebileceklerini, Ukrayna Cumhurba?kan? ise tek bir buyru?uyla bu sorunu suni açl?k sorununu çözdü?ü gibi bir saat içinde halledebilece?ini kestirdim. Cumhurba?kan? Sekreterli?inin görevlisi ses ç?karamad?. Tabi ki, buyruk ç?kmad?.


Onlara göre Ukraynal?lar?n u?rad?klar? suni açl?k soyk?r?md?r, bütün K?r?m Tatarlar?n?n sürgünü ise soyk?r?m tan?namaz.

PROJE

18 May?s 2005 K?r?m Tatar matem mitinginin
kararnamesi


‘K?r?m Tatar halk?n?n haks?zl???na son verilmelidir!’


18.05.2005 Akmescit ?.

 

Sürgünlü?ün 61. y?l dönümü geçti. Ukrayna’da kendilerini demokratik olarak tan?tan ve kendilerinin zaferi için Ukraynan?n tüm halk?n? kald?ran siyasi güçler iktidar? ele geçirdiler.

Kendi hakk?n?n iadesi için on y?llarca mücadele eden K?r?m Tatar halk? da Ukrayna’n?n demokratik seçimini destekleyerek kendini rü?vetçili?e, yönetimsel keyfince hareketlere kar?? mücadele eden olarak ve insan haklar?n?n, Avrupa’n?n siyasi ve ahlak ilkelerinin taraftar? olarak tan?tan V. Yu?enko’nun namzetli?ini destekledi.

Bizim tarihimizde bu ilk kez de?ildir. K?r?m Tatarlar? Ukrayna kazaklar?yla beraber XVII. as?rda Ukrayna ba??ms?zl???n? kazand?lar, K?r?m Tatarlar? XX. asr?n 90’l? senelerinde de Ukrayna’y? kurtard?lar.

Bizim tarihimizde bizi namussuzca aldatt?klar? ilk kez de?ildir.

Ukrayna’n?n yeni yönetimi K?r?m’da Rus lehine (tarafl?, taraf?n? tutan) ?ovenlik güçleriyle cilvelenmeyi, mahkeme-hukukkoruyucu organlar taraf?ndan K?r?m Tatarlar?na kar?? zorbal?k ve zulüm hareketlerini te?vik etmeyi devam etmekle beraber K?r?m — Tatar Halk?n?n varl???n? (mevcudiyedini) ve onun millet olarak kendi mukadderat?n? kendi tayin etme hakk?n? reddediyor ve sürgünlü?e u?rat?lm?? halk?n toprak meselesini çözmekten kaç?n?yor.

Dünkü «turuncu» (portakal) renklilerin bir k?sm? için öncelikleri (prioriteleri) inan?lm?yacak derecede tez de?i?tirildi. Halihaz?rda, Ukrayna’n?n demokratik ve insan haklar?na, bu arada K?r?m Tatar halk?n?n haklar?na da, sayg? gösteren memleket olarak tan?nmas?na daha zaman gelmedi?inde, onlar, dünkü müttefiklerini dirsekleyerek devlet yemli?ine at?ld?lar.

Maalesef, bu hastal?k K?r?m Tatarlar?na da aktar?ld?. Yerel ve Merkez Devlet Bünyelerinde vazifeleri taksim etme konusunun ba?l?ca oldu?u halde, tüm halk?m?z?n ve onun ayr? temsilcilerinin haklar?ndan gelme olgular?na (olaylar?na) az dikkat edilir.

Büyük ümit besleyen K?r?m Tatar Milli Meclisinin Ukrayna Cumhurba?kan?yla görü?me dikkate de?er semereleri veya K?r?m ve Ukrayna memurlar?n?n K?r?m Tatarlar?na kar?? faaliyetine yenilikleri getirmedi.

Evet, memlekette yeni siyasi yönetim kurulu iktidar mevkiinde az vakit bulundu?unu mazeret etmek mümkündür. Fakat bizim meselelerimiz Ukrayna’da, hem de onun yasama ve yürütme kurullar?nda çoktan bellidir. Belli derecede Cumhurba?kan?n?n kendisi de genellikle sürgünlerin haklar?n? iade etme fikrinin taraftar? olmakla K?r?m Tatar meselesinin ne ahlaki-siyasi, ne uluslararas?-hukuki (devletler hukuku), ne anayasasal terkip unsurlar?n? kavramadan onu çok dar sosyal-ekonomik alan?nda görüyor. Cumhurba?kan?n?n bu probleme böyle yana?mas? (muamelesi) K?r?m Tatar halk?n?n varl???n? Ukrayna Devletine tehdit olarak anlayan ve K?r?m Tatar halk?n?n ondan ayr?lmaz tabi haklar?n? kald?rmay? (gidermeyi) dü?ünen mü?avirlerin (dan??manlar?n) bu hususta verdikleri (arz ettikleri) tavsiye ve malumat yüzündendir.

Ukrayna’n?n ba??ms?zl??? arefesinde hem de ondan sonra K?r?m Tatar problemlerinden daha önemli, hatta u?rular?na onlar?n (K?r?m Tatar problemlerinin) unutulmas? mümkün (oldu?u) sorunlar?n mevcudiyedi sonki 15 y?l içinde iyi tezahür etti (Mevcut K?r?m Tatar problemlerinden daha çetin problemler ç?karmalar? meydandad?r) . Bunun parlak örne?i — K?r?m Tatar Milli Matem Gününde Evrovizyon büyük müzik konkurunun aç?l???d?r. Çok sövülmü? eski rejimin zaman?nda bile bu gün Cumhurba?kanlar?n?n buyruklar? üzerine Bütün Devlet Matem Günü olarak ilan edilirdi.

2005 senesi k???-ilkbahari olaylar?n çok h?zl? geli?mesi art?k yeni hükümetin bize kar?? hareketlerinin ba?l?ca prensibini sarih ?ekilde gösterdi. Bu prensip uyar?nca, maalesef ki, K?r?m Tatarlar? bazen zahmete sokabilen Ukrayna yurtta?lar?n?n küçük grubudur, bunun için yap?lmas? gereken en mühim ?ey — bu grubu devlet ve yerel ba?kanlar?n?n hükmü alt?na almakt?r.

Bu vesile ile mitingimiz aç?kl?yor ki:

K?r?m Tatar halk? kendi anayurdunda kendi mukadderat?n? tayin etme hakk?na her daim sahip oldu, sahip olmakta ve hiç bir zaman bu hakk?ndan vazgeçmezdir;
K?r?m Tatarlar?yla temasta olan her kes falan devletin falan bir grup yurtta?lar?yla de?il de, tüm bir halkla ili?kisi (münasebeti) oldu?unu dikkate almal?;
Kah bireysel, kah grup halinde K?r?m Tatarlar?n?n haklar?ndan gelme olgular? tahkik edilmeli, suçlular sorumlulu?a (hesaba) çekilmeli, keyfi hareketlerden zarar görenler adaletli tazminat almal?lar.

K?r?m Tatar halk?n?n haklar? Ukrayna’n?n uluslararas? andi vecibeleri (uluslararas? toplulu?a verdi?i sözler) uyar?nca Ukrayna Devleti’nin s?k?nt?l? günler geçirdi?ine (s?k?nt?l? duruma) mazeret edilmeden tekmil (dolu, tam) hacimde iade edilmeli.

Bu taleplerin yerine getirilmesi Ukrayna’da K?r?m Tatar probleminin uzunsüreli tanzimi ve K?r?m Tatar halk? ve Ukrayna Devleti aras?nda e?it hakl? ve ortakl? münasebetleri için zemin haz?rlayabilir.

Bu proje Düzenleme Komitesinde bak?lmad? ve 18 May?s mitinginde onaylanma için sunulmad?.

Mitingde R. Çubarov, da (tam) Ukrayna tiyatrosu balkonunda kendinin cebinden ç?kard??? üç projeyi insanlara sundu (oya koydu). Ne Meclisin ne Düzenleme Komitasinin bu projeleri, onlar? R. Çubarov okumadan önce, gördükleri yok.

Vesikalar alenen okundu ve sonra haberle?me vas?talar?yla aç?kland?. E?er bu vak?a bizim tarihimizde ilk kez olduysa, bu projelerin içeriklerine ben de kat?l?r?m. Fakat sürgünlü?ün 61. y?l dönümüne ve «ba??ms?z demokratik» Ukrayna’n?n 14 y?l dönümüne?…

Onlar?n okunmas? çok usand?r?c?yd? (mitingde dinlenmesi ise bundan fazla zordu), fakat onlar? tamamen dikkatinize sunam?yorum. Aksi takdirde onlar?n müellifi (musannifi) benim kasten bir ?eyi kaç?rd???m? aç?klayabilir. Üstelik, okurlar bu Düzen Komitesine gösterilmeyen vesikalarla onlara benim de?erlendirmemi ve benim Düzen Komitesine verdi?im proje varyant?n? mukayese edemeyecekler.

 

K?r?m Tatar halk?n?n sürgünlük kurbanlar?na ba???lanan

Bütün K?r?m Matem Mitingi Kararnamesi

 

18.05.2005 — 18 may?s 2005 tarihinde SSCB (SSSR) komünist rejimi taraf?ndan gerçekle?tirilen ?eklince ve mahiyetince (?ekline ve mahiyetine göre) en ars?z ve merhametsiz cinayetlerinden olan — K?r?m Tatar halk?n?n anayurdundan topyekün sürülmesinin 61. y?ldönümü olacakt?r.

1944 senesi 18 May?sta bütün K?r?m’da tren istasyonlar?na kovulmu? yüz binlerce insanlar?n duyduklar? a?r?lar?n?, umutsuzluklar?n? ve korkular?n? tasvir edecek isek de, onlar bu müthi? saatlerde onlar?n ya?and?klar? deh?etin küçücük (zerre kadar) hissesini tasvir edemeyece?iz. Onlar? hiç kimse korumayacakt?, çünkü bütün çal??abilen erkekler ya cephedeydiler, ya K?r?m?n fa?ist askeri kuvvetlerinden bo?alt?ld???ndan sonra birden bire emek ordusuna al?nd?lar. O zamanki NKVD-?n resmi iletilerinden bile görünür ki, sürülmü? K?r?m Tatar ahalisinin bünyesi böyleydi: çocuklar — %45, kad?nlar — %37, ya?l? erkekler — %18. Sovet rejimi, K?r?m Tatar halk?n? yok etme maksad?yla K?r?m Tatarlar?n?n yerle?meleri ve ya?amalar? için Orta Asyan?n, Sibiryan?n, Ural?n en uzak ve ?ss?z bölgelerini tayin etti. Bu deh?etli seneleri vakitsiz olüm olmad??? (olmayan) K?r?m Tatar ailesi yoktu. Komendant rejiminin ilk seneleri — açl?ktan, so?uktan, tüketici i?ten ve kitlevi epidemilerden K?r?m Tatar halk?n?n %46,2 helak oldu.

?üphesiz, bütün bu a??r suçlar soyk?r?m?n tüm alametlerine uyuyorlar (soyk?r?m?n tüm alametleri bu a??r suçlara ?ümuldur), ve böylece Ukrayna devleti ve halkararas? topluluk tarafindan nitelendirilmeli. K?r?m Tatar halk? kendinin milli birli?i, bütün K?r?m Tatarlar?n?n anayurduna dönmesi ve çi?nenilmi? haklar?n?n iade edilmesi için fedakarca mücadelesi, di?er halklar?n ve uluslararas? toplulu?un ileri çevreleri hürriyetsever kuvvetlerinin deste?i sayesinde totaliter rejim ?artlar?nda ayakta kalmaktan (kald???ndan) ve kendinin benli?ini saklamaktan (saklad???ndan) ba?ka anayurduna kitlevi dönmesine eri?ti.

K?r?m Tatar halk?n?n vatan?na dönme süreci ba??ms?z Ukrayna devletinin te?ekkül safhas?nda bulunmas?na dü?tü. Anayurduna dönmekte olan K?r?m Tatarlar?n?n yerle?melerine yard?m etti?i için Ukrayna devletine minnettar olmam?zla, ayn? anda K?r?m Tatar halk? haklar?n?n tamamen iade edilmesi için yasama karar?n?n (yasan?n) tasdik edilmesini geciktirmenin mazeretsiz oldu?unu görüyoruz. Böyle hukuki kararlar?n olmamas? K?r?m Tatar halk?n?n dönmesine ve yerle?mesine çal??mad???yla, seyrek de?il ki, bu halk?n ondan ayr?lmaz haklar?n?n iade edilmesi yolunda yeni engeller olu?turuyor.

2004 senesi Ukrayna Cumhurba?kan? seçimleri ve onlar?n sonucu içtimai-siyasi durumun iyile?mesine ümit veriyordu. Yeni seçilen Cumhurba?kan? — Viktor Yu?enko Ukrayna toplumuna herkesçe tan?nm?? demokratya düzgülerinin getirilmesi u?runa yapt??? ilk ad?mlar K?r?m Tatar halk?n?n dönmesiyle, yerle?mesiyle, haklar?n?n iade edilmesiyle ba?lant?l? problemlerin yak?nda adaletli çözülmesine inanmamam?z? (çözülmesini hesaplamamam?z?) müsaade ediyor.

K?r?m Tatar halk?n?n sürgünlük kurbanlar? önünde Bütün K?r?m Mitinginin i?tirakçileri kendilerinin kanuni ve onlardan ayr?lmaz haklar?, bu s?rada da kendilerinin mukadderat?n? kendileri tayin etme hakk? u?runa mücadelesine azimle ve s?rayla (mütevali) yana?acaklar?n? aç?kl?yorlar. Bununla birlikte biz, bu haklar?n iade edilmesinin Ukrayna’n?n toprak karmakar???kl???na (dezintegrasyonuna) getirebilece?i üzerine çe?itli kesin fikirleri ve spekülasyonlar? kesinlikle reddediyoruz. Bahis konusu, K?r?m Muhtar Cumhuriyeti statüsünü mükemmelle?tirmenin zarureti, Ukrayna yasamas?na K?r?m Tatar halk?n?n ba??ms?z Ukrayna devletinin terkibi k?sm? olan tarihi topra??nda bu halk?n gerçek hak e?itli?ini sa?layan hukuki mekanizmalar ve garantileridir.

K?r?m Tatar halk?n?n sürgünük kurbanlar?n?n ayd?n hat?ras? önünde ba?lar?m?z? yerlere kadar (a?a??) e?iyoruz! Totaliter rejim zaman?nda mecburi sürgünlükleri, bask?lar? ve mahrumiyetleri kendilerinin ba??ndan geçiren bütün milletlerin temsilcilerine samimi ac?malar?m?z? (duyguda?l???m?z?) bildiriyoruz.

Kendilerinin hayatlar?n?, yak?nlar?n?n esenlik içinde ya?amalar?n? feda ederek kendilerinin halk?n?n vatan?na dönmesini yak?nla?t?ran K?r?m Tatar Milli Hareketinin binlerce ve binlerce faal üyeleri ?erefine yere kadar e?ilmeli.

Bu matem gününde biz, ayn? zamanda sürgünlükte olan vatanda?lar?m?z?n yan?nday?z. Onlar?n yak?nda vatan? ve halk?yla kavu?malar? u?runa gayretle çal??mam?z? boynumuza al?yoruz (taahhüt ediyoruz).

 

K?r?m Tatar halk?n?n sürgünlük kurbanlar? hat?ras?na ba???lanan Bütün K?r?m Matem Mitinginin i?tirakç?lar? ad?ndan Ba?ta mitingde geleneksel komünistleri lanet etmelerle her kesçe belli olmu? çok garip ve tehlikeli olmayan tarihi hadiselere toplu bir bak??, sonra ‘matbuatta çi?nenilmi?’, yine herkese belli oldu?u için mitingde söylenmeleri gerekmedi?i (gerkmeyen) problemleri vurgulamalar, daha sonra bizden kendi mukadderat?n? kendi tayin etme kendimizin tabi hakk?m?zdan vazgeçmemizi talep eden yeni hükümet önünde ve, genellikle, K?r?m Tatar halk?n?n topraks?z b?rak?lmas?n? (topraks?zla?t?r?lmas?n?), ona kar?? hareketleri ve siyasi davalar? organize eden devlet önünde referanslar ve yaltaklanmalar i?itildi. 

 

Art?k ise somutluk üzerine: «?üphesiz, soyk?r?m?n tüm alametleri bu a??r suçlara ?ümuldür, ve Ukrayna devleti ve BM (halklararas? topluluk) taraf?ndan bu a??r suç böylece kabul edilmeli (vas?fland?r?lmal?).

Sovyet siyasi rejimi Ukrayna’da te?kil etti?i suni açl?k münasebetiyle buna benzer vas?fland?rma Ukrayna parlamentosunda i?itildi. Bunun lüzumu olsa, Ukrayna parlamentosunda milletvekili te?ebbüsünü göstermeli. Geçermi — geçmezmi, ba?ka problemdir!… Bahusus ki, 2000 senesi 15 Kas?mda o zamanki Ukrayna Ba?bakan?n?n Birinci Yard?mc?s? Y. Yehanurov Ukrayna Bakanlar Kabinesinin Ukrayna halk?n?n soyk?r?m?na ba???lanan Uluslararas? konferans düzenleme üzerine Buyru?u imzalad?. Söz s?ras?, bu konferans? düzenleyen komiteye bizim milletvekillerimizden biri davet edildi. E?er de Ukrayna parlamentosunda bizim K?r?m Tatar halk?na kar?? soyk?r?m?n sonuçlar?n?n (hak?betlerinin) gerekli ölçüde de?erlendirilmesi ve bu halk?n haklar?n?n iade edilmesi u?runa mücadelemize kat?lacak güçler olmasa, mitingi kendimizin yerine çal??t?rmadan bu hakikat? meydanda söylemeli.

Benim böyle sözlerime kar??l?k olarak «K?r?m Tatar halk?n?n soyk?r?m?n dünyada tan?lmas? için ne yapt?n?» sorusunun sorulmas? lazimdir. Bu konuda iki problem vard?r: birincisi, Milli Meclisin ço?unlu?u, hem de geçen toplant?da belli oldu?u gibi Kurultay?n ço?unlu?u da benim Sovyet Hükümeti zaman? ve siyasi çerçevelerinden d??ar? a?an K?r?m Tatar halk?na kar?? diskriminasyon, daha fazla aparteid ve soyk?r?m siyaseti hakk?nda söylemek te?ebbüslerime çok ters bak?yor. Bundan dolay? ülkemizin d???nda benim Milli Meclis ad?ndan bu konularda ne söylemek ne yazmak hakk?m var. ?kincisi, 2005 senesi 1 Nisanda Cenevre ?ehrinde Birle?mi? Milletler Te?kilat?’n?n Irk Ayr?m?n?n Her Türlü Tezahürlerini (Belirtilerini) Giderme Komitesi düzenledi?i soyk?r?m? önleme konusuna ba???lanan Uluslararas? konferansta Milli Meclis ad?ndan de?il de, K?r?m Kökenli Halklar? Ara?t?rma ve Onlarla Dayan??ma Vakf? ad?ndan ingiliz dilinde «K?r?m Tatarlar?na kar?? soyk?r?m devam etmekte» konusunda raporum okundu. Bundan fazla ?ey gerçekten yap?lmad?.

Elbette, 18 May?sta K?r?m Tatar?yla beraberinde olan duygu — kederdir. Ve ancak keder mi? Hiddetlenme de?il mi, öfkelenme de?il mi, protesto de?il mi, bütün buna benzer hakaretlere mukavemet göstermeye istek de?il mi?!!

Bizim ‘yurtta?lar?m?zla milli dayan??ma’ ancak ‘yere kadar e?ilmeler’den ibaret mi, veya bundan ba?ka komünist olmayan hükümet te?kil etti?i yeni zulümlere ve hakaretlere kar?? mücadeleden ibaret mi?!!

«Biz yak?n zamanda gurbet ellerde ya?ayan tüm yurtta?lar?m?z?n kendi vatan?na ve halk?na kavu?malar? için var gücümüzle çal??maya taahhüt ediyoruz». Bu — adaletsizce ve kanuna ayk?r? olarak hapsedilmi?leri (‘Kotton Klub’ bar? mahkemesinde oldu?u gibi) ve hapsedilecekleri (Yalta mahkemelerinde oldu?u gibi) ve ço?unlukla K?r?m’?n d???na, Ukrayna hapisanelerine götürülmü?leri ve götürülecekleri vatan?na ve halk?na kavu?turmak de?il mi?

?u mealdeki son derece çarp?c? metin mitinge sunuldu ve zorla kabul ettirildi.

 

K?r?m Tatar halk?n?n sürgünlük kurbanlar?na ba???lanan Bütün K?r?m Matem Mitinginin i?tirakçilerinden Ukrayna Cumhurba?kan?na müracaat

 

18.05.2005

 

Say?n Viktor Andreyeviç!

Çe?itli milletlere mensup olan Ukrayna yurtta?lar?n?n iste?iyle Siz Ukrayna devletinin Cumhurba?kan? seçildiniz. Siz Kendinizin siyasi ve mesleki faaliyetinizin sürecinde gösterdi?iniz aç?kl?k, dürüstlük, adalet prensiplerini (ilkelerini) milyonlarca Ukrayna yurtta?lar?n?n bilinçli olarak seçtiklerinin sonucu — Ukrayna toplumunun size çok büyük emniyettir.

?imdilik, ba??ms?z Ukrayna devletinin istikbali için ve Ukrayna kökenli milletler ve milli az?nl?klar temsilcileri olan Ukrayna yurtta?lar?n?n refah? için özel misyon ve sorumluluk Ukrayna Cumhurba?kan? olarak size yüklenmi?. Biz, di?er devlet enstitülerinin ve içtimai ve siyasi Ukrayna te?kilatlar?n?n ehemmiyetini eksiltmeden toplumda herkesçe tan?nm?? demokrat, insan haklar? ve serbestlikleri ilkelerinin gerçekten hüküm sürmeleri için Ukrayna Anayasas?n?n garant? (kefili) oldu?u Ukrayna Cumhurba?kan? taraf?ndan gayretli faaliyet gösterilmesinin zarureti (Cumhurba?kan?n?n çok özenmesinin gerekli?i) üzerinden ileriliyoruz.

?üphesiz, do?rudan do?ruya Sizin i?tirakinizle çözülmesi laz?m en aktüal problemlerden biri — K?r?m Tatar halk?n?n tamamen ana yurduna kavu?mas? ve onun ondan ayr?lmaz haklar?n?n iade edilmesidir. Bu münasebetiyle sizin Milli Meclisle K?r?m kökenli halk?n gelece?i konusunda ve K?r?m’?n tüm sakinlerine onlar?n milletine ve inanc?na ba??ms?z olarak ba??ms?z Ukrayna terkibinde gerçekten de e? ?artlar alt?nda ya?amalar? sa?lama konusunda diyalo?a ba?laman?z? alk??l?yoruz.

Gerekti?i gibi, do?ru sözler pe?inden K?r?m Tatar halk?n?n haklar?n?n tez ve adaletli iade edilmesi için Ukrayna hükümetinin yukar? organlar?nda siyasi irade mevcudiyedini ispat eden sarih i?ler yap?lmal?.

Önceki hükümet taraf?ndan tasdik edilmesi mazeretsiz geciktirilen en mühim yasalar — «K?r?m Tatar halk?n?n statüsü üzerine» ve «K?r?m Tatar halk?n?n haklar?n?n iade edilmesi üzerine» yasalar?d?r.

Bu münasebetiyle k?sa süre içinde K?r?m Tatar halk?n?n siyasi, ekonomik ve kültürel ?eref ve hakk?n?n iade edilmesine yönelik tekliflerin Ukrayna Yukar? ?uras?nda bak?mas?na te?ebbüs etmeyi Ukrayna Anayasas? garant? olarak size rica ediyoruz.

K?r?m Tatar halk?n?n kurbanlar? hat?ras?na ba???lanan Bütün K?r?m Matem Mitinginin i?tirakçileri,

2005 senesi 18 May?s günü.

 

5 May?s’ta Cumhurba?kan?yla görü?memizden ve münaka?am?zdan önce böyle ba?vurularda belirli mant?k vard?. Belki, o kendini demokrat ve insan haklar?n?n taraftar? diye adland?rd???n?, bizler K?r?m’da onun dayana?? oldu?umuzu unutmam??t?r. Daha sonra sosyo-ekonomik problemlerimizin bile bizler kendimizi halk tan?mad?kça çözülebilmesini o bize aç?k ve aç?kça (iki manas?z) söylemedi mi? Siyasi problemlerimizi ise anmak bile manas?zd?…

Elbette, baz? kimselerin en sevimli i?i — yabanc?lar?n çizmelerini yalamakt?r (yabanc?lara yalakal?k etmektir). Fakat bütün halk? buna meylettirmenin ne lüzmu var?

Bu vakalardan yar?m y?l geçtikten sonra (2005 y?l?n?n olaylar? ile ilgili yaz?yorum) bizim sadakat yeminli ba?vurular?m?z?n Cumhurba?kan?na Afrika baobaplar? gibi tesir etti?ine amelde kani olmama bütün esaslar vard?r. Halbuki yap?laca?? yap?ld? — zahiren rejime ba?l? oldu?umuzu gozya??m?zla imzalad?k.

??te üçüncü vesika.

 

K?r?m Tatar halk?n?n sürgünlük kurbanlar? hat?ras?na ba???lanan Bütün K?r?m Matem Mitingi i?tirakçilerinin müracaat?


18.05.2005 Akmescit (Simferopol)

 

K?r?m — Tatar Halk?n?n dönmesi ve vatan?nda yerle?mesi 15 y?ldan fazla süreyle devam etti. K?r?m-Tatarlar?n?n dönü? yolunda çok külfetlerin sebebi — K?r?m Muhtar Cumhuriyeti’nin bir s?ra vazifeli ?ah?slar? ve yerel idare muhtariyeti (kendi kendini idare etme) organlar? taraf?ndan K?r?m Tatarlar?n?n kendileri ve anababalar? sürgün edilmeden önce ya?ad?klar? yerlere dönme hakk?n?n yerine getirilmesine aç?k mukavemettir. Böyle davran??lar ayr?ca K?r?m’?n Güney Sahilindeki (Güney Sahilinde yerle?mi? meskun yerlerin) idari ve idare muhtariyeti organlar?n?n vazifeli ?ah?slar?na hast?r.

Vatan?na dönmekte olan K?r?m-Tatarlar?n?n sürülmeden önce ya?ad?klar? yerlerde temelli yerle?meye kanuni hakk?na (ysal? hukukuna) böyle tarzda mükavemet gösterme insanlar? öfkelendirmekten ve hiddetlendirmekten ba?ka onlar?n keyfince toprak i?gal etmelerine sebebiyet veriyor. Bahusus, makamlar taraf?ndan yüzlerce toprak masiflerini kanuna ayk?r? olarak ay?r?lmalar?n i?lemi yap?ld??? halde (?artlarda).

Topra??n verilmesini (tahsis edilmesini) y?llarca bekleyen K?r?m Tatarlar?na kar?? böyle adaletsiz muamele gerginli?in artmas?na ve ihtilaflar?n olu?mas?na sebebiyet vermez miydi? Maalesef, baz? ihtilaflar?n k??k?rtilmas?na baz? kitlesel ileti?im araçlar? kat?ld?. Fakat makamlar taraf?ndan bask?lara, bu arada mahkeme takibat?na da s?rf (münhas?ran, yal?n?z) K?r?m Tatarlar? u?rat?lmakta. K?r?m’da adaletli mahkeme makamlar? yok derecede, mahkemelerin ço?unda (ekseriyetinde) Ukrayna ad?ndan hükümlerini geçiren (empoze eden) hakimler K?r?m Tatarlar?na kar?? pe?in (körü körüne kafaya yerle?tirilmi?) muamelelerinden vazgeçemiyorlar.

‘Kotton Klub’ ve Simeiz olaylar? mahkemesinde (olaylar?ndan muhakemede) bir grup K?r?m Tatarlar?n?n esass?z mahkum edilmelerinin sebebi budur.

Biz geciktirmeden tahkikat?n ve yeralan tüm hadiselerin hal ve ?artlar?n?n tekrar bak?lmas?n? ve i?lenmi? suçlar?n hakiki organizatörlar?n?n ve kat?l?mc?lar?n?n hesaba çekilmelerini talep ediyoruz……

 

K?r?m Tatar halk?n?n sürgünlük kurbanlar? Hat?ras?na ba???lanan Bütün K?r?m Matem Mitingi i?tirakçileri,


2005 senesi 18 may?s günü

Nihayet, i?te hakikat sözü! «K?r?m muhtar Cumhuriyeti’nin bir s?ra görevli ?ah?slar ve yerel idare muhtariyeti organlar? taraf?ndan aç?k mukavemet», «K?r?m’da adaletli mahkeme makamlar? yok derecede, mahkemelerin ço?unda Ukrayna ad?ndan hükümlerini geçiren (empoze eden) hakimler K?r?m Tatarlar?na kar?? pe?in muamelelerinden vazgeçemiyorlar», «Kotton Klub’ bar? ve Simeiz olaylar? mahkemesinde bir grup K?r?m Tatarlar?n?n esass?z mahkum edilmesi».

Böyle mi hiç?

Görevli ?ah?slar?n, KMC makam organlar?, bahusus, milis, savc?l?k ve hakimler taraf?ndan K?r?m Tatarlar?na ve di?erlerine kar?? hiç bir türlü keyfi hareket Ukrayna’n?n merkez makamlar?n?n raz?l??? ve isteklendirmesisiz (makamlar? taraf?ndan te?vik ettirilmeden) imkans?zd?r. Çünkü Ukrayna Genel Savc?l???, Ukrayna Güvenlik Hizmeti, Dahili ??ler Bakanl???, Adalet Bakanl???, Hakimler Yukar? ?uras?, Ukrayna Yukar? ?uras?’n?n ?nsan Haklar?ndan Yetkilisi, Ukrayna Yukar? ?uras? Profil Komiteleri, bu s?rada bizim müttefikimiz olan Ukrayna Ruhu’nun önceki ba?kan? Gennadiy Udovenko ba?kanl???n? üstüne ald??? ?nsan Haklar?, Milli Az?nl?klar ve Milletleraras? Münasebetler Daimi Komitesi, Meclis Reisinin ?lk Yard?mc?s? — Refat Çubarov ba??na geçti?i zülme u?rat?lm??lara yard?m etmeye her an haz?r olan bu komitenin içindeki Sürgüne U?rat?lm??lar Daimi Alt Komitesi var oldu?u halde, daha önemlisi (fazla), ‘Portakal Devrimi’nin zaferinden sonra içinde bizim milletvekillerimiz olduklar? demokratik ço?unluk ve bu ço?unluk olu?turdu?u Yukaru ?ura taraf?ndan bütün bu bakanlar, hakimler ve onlarla ilgililer tayin edildi?i halde yerlerde keyfince hareketler imkans?zd?r. Ancak te?ebbüs etsinler!..

Fakat onlar ‘te?ebbüs etmiyorlar’, onlar var güçleriyle baltay? sall?yorlar!

Ya kim onlara yard?m etmekle ekseri hallerde K?r?m Tatarlar?na kar?? mücadele edenlerin ilk saflar?nda yürüyor? Yine de savc?l?k, milis, bazen Ukrayna Güvenlik H?zmeti de. Onlar K?r?m makamlar?na tabi de?il ve onlar?n emirlerini yerine getirmiyorlar, onlar Kievden dü?ey do?rudur (vertikal iz Kieva), kuvvetliler ise sadece Cumhurba?kan?na ba?l?d?rlar. Ya kimler «dönmekte olan K?r?m Tatarlar?n?n sürgün edilmeden önce ya?ad?klar? yerlerde temelli yerle?meye kanuni hakk?’na mukavemet ediyor, kimlerin «bir s?ra ihtilaflar?n k??k?rt?lmas?na, bask?lara, (takibata) mahkeme takipleri»ne de kat?l?m? var, kimler «K?r?m Tatarlar?na kar?? pe?in muameleler»inden vazgeçemiyorlar? Kimler «kanuna ayk?r? (yasad???) hareketlerin hakiki organizatörlar?’ olarak «hesaba (sorumlulu?a) çekilmeli»?

May?s 18-inden sonra ilkbahar-yaz aylar?nda Yalta ?ehrinde «K?r?m Tatarlar?n?n te?ebbüsüyle in?a edilmi? evleri cebren y?kma üzerine» karar ç?karan birkaç mahkemeler düzenlendi. Baz? oturumlar eylül ay?nda oldu, devam? ise kas?m ay?na tayin edildi. Üç kereden onlar?n neyle sonuçlanacaklar?n? tahmin edebilir misiniz?

E?er de yurtta?lar?m?z tabi olmasalar ne olabilece?ini farz etmeye çal???r m?s?n?z? Kafa yorman?z: icra memuru, ‘Berkut’ (özel tim polis tak?m?), «kazak»lar ve basitçe i?çi giyimini giymi? ?akiler, tecavüz.

Daha bir kere farz etmeye çal??al?m. E?er de K?r?m Tatarlar? (onlar, en az?, yüzlerce) kendi evlerini y?kmay? engellemeye özenseler ne olur? Akl?n?za getirmiyor musunuz? Dövme, tevkif, hapis, prese hücreleri, milise mukavemet gösterdikleri sebebinden dolay? davalar?n aç?lmas?, sorguya çekilenlerin i?kenceye u?rat?lmas?, yan?na oturtulmu? ‘ördekler’, hücrelerde denetçiler (gözlemciler), tan?klara tehdit ve hakaret etmeler, belgelerin kar??t?r?lmas?, mahkumiyet kararlar? (suçland?r?c? hükümler), hapis cezalar? (ceza süreleri), Ukrayna’n?n çe?itli uçlar?nda hapis cezas?na u?rat?lma.

Okurlar?n dikkatini neye daha çekmem laz?m ki, bu toprak mücadelesini yapan Avdet te?kilat?n?n önderi Danyal Ametov’un 4 y?l hapse mahkum edilmesi, Simferopol Belediyesinin Ba?kan? Ageyev’in Protesto Alanlar?n?n yap?lar?n? ve K?r?m Tatarlar?n?n evlerini yerle yeksan etmek tehdidinde bulunmas?, Vasiliy Cart?’n?n bu konudaki ayn? tehditleri ve ‘Krasnaya Gorka’ Protesto Alan?nda polis tak?mlar?n?n kat?l?m?yla korkutucu hareketleridir. Daha örnekler gerekir mi? Art?k bu 2005 y?l? de?il, 2011 y?l?n?n yeni örnekleridir.

 

Bu arada halklararas? forumlarda Ukrayna’n?n ifade edilmeycek derecede hikmetli milli siyaseti sayesinde Ba??ms?z Devletler Birli?i devletlerinden etnoslararas? ihtilaflardan (K?r?m Tatarlar?n?n hücumlara u?rat?lmalar? ve hapsedilmeleri bu s?ra ihtilaflardan de?il miymi??) kaç?nabilen biricik devleti oldu?u üzerine söylenilmekte olan duygusal nutuklara hayran kal?yoruz.

??te bu Ukrayna devletinin ve Cumhurba?kan?n?n bütün bu a?la?malara cevapt?r!

??te ben de mitingde halk?n oylamas? üzerine böyle edepsiz tarzda yazd???mla tutuldum! Bunun için kar??l?k vermeli.

Cevab?m böyledir: 15 y?ldan fazla müddet önce Mustafa-a?a Cemilev kendinin çal??malar?ndan birinde K?r?m Tatarlar? taraf?ndan kah komünizm aleyhinde olan ?çtimai K?r?m Tatar Milli Hareketinin (?KMH), kah komünizm lehinde olan K?r?m Tatarlar?n?n Milli Hareketinin (KTMH) oylar ve imzayla e? ölçüde desteklenildi?ini anlatmaya çal??t???nda yazd??? gibi anlatmaya çal???r?m.

Çünkü insanlar, Meclis Reisinin Birinci Yard?mc?s? ve bahusus (bundan fazla) bizim milletvekilimiz sundu?u K?r?m Tatarlar? için ya bu ya ba?kas? projeyi ne için oylamayabilmezler? Onlar profesyonel siyasetçiler bildiklerinden yüzde birini bilmiyorlar da. Onlar Cumhurba?kan?yla görü?mediler de, onlar devletin siyasi oyunlar?n?n bütün dönmelerini izlemek imkanlar?ndan mahrumdurlar, bahusus onlardan bu oyunlar? saklad?klar? halde.

K?r?m Tatar halk?n?n dü?man? gördü?ünde ç?kard??? ses — arslan bö?ürtüsüdür. Ukrayna zivrelerinde onun ad?ndan inildiyenler var, fakat onlard?r devlet önünde halk?n sesini kendilerinin a?lay?p s?zlamalar?yla bast?rmaya (sa??rla?t?rmaya, bo?ukla?t?rmaya) çal???yorlar.

Bu ?artlar alt?nda 18 May?sta ‘Azatl?q’ hareketine ba?lang?ç koyuldu.

Biz Milli Meclis te?kil etti?i mitingin saat 11-den ba?layarak 16-ya kadar devam edece?inden haberdard?k. Bunun için biz, saat 11-e kadar ve 16-dan sonra kendi tedbirlerlerimizi düzenlemeye, kendi sembollar?m?z? kald?rmadan Milli Meclis düzenledi?i Merkez Meydan?na do?ru yürüyen yürüyü? kollar?na kat?lmaya, mitingde faal i?tirak etmeye karar verdik.

Bundan fazla, matem mitingi ba?lanmadan birkaç gün evvel Ayder Mustafaev belli olmayan ‘kaynaklar’dan yay?lmakta olan mahkum edilenler ve ‘Azatl?q’ hareketi üzerine dedikodulara ve aldatmalara son vermek için bunlar üzerine objektif haber vermek maksad?yla Bütün K?r?m Matem Mitingi çerçevelerinde Düzenleme Komitesine nutuk söylemek üzere resmi ricas?yla hak talebini bildirdi.


Ona ayn? resmi tarzda söz vermediler.

Bakanlar Kurulunun Reisi, üzerine ald??? antla?ma vecibelerini (taahhütlerini) yerine getirmedi?i sebebinden dolay? çad?r kamp?n? yeniden kurmam?z?n lüzumu muhakkakt?. Sabah saat 9-da 10-12 insandan ibaret hareket i?tirakçilerinin grubu Bakanlar Kurulu önündeki meydan kenar?nda yeniden çad?r kurmaya ba?lad?. Büyük mitinge engel olmamam?z için vakit ve yer seçildi. Bütün hesaplamalar do?ru oldu, çünkü miting s?n?r?ndan çad?ra kadar mesafe onlarca metrlikti.

Birincisi (ilk olarak), milis devriyesi tepkiledi, ama çad?r?n Milli Meclis taraf?ndan de?il, ‘Azatl?q’ hareketi taraf?ndan kuruldu?u anlat?ld???ndan sonra milis (emniyet hizmeti) uzakla?t?.

?kincisi (?kinci olarak) ?lmi Umerov peyda oldu. ‘Kotton Klub’ bar?nda olan çat??madan sonra onun K?r?m Tatarlar?n?n haklar?ndan gelmelere kar?? davran??lar?n?n çeli?ikli?ini hat?rlasak, onun davran??lar?n? anlamam?z?n ihtimali daha da azalacakt?r. Cuma günü 23 Martta çat???ld?. 24 Martta ?lmi Umerov, Kurtseit Abdullaev’i geciktirmeden serbest b?rakmak taleple yürüyü? eden nümay??ç?lar kolunun ba??ndayd?. Sonra alelhusus (özellikle) bu vakalar sebebinden toplanan KMC Yukar? ?uras?’n?n toplant? devresinde ?lmi Umerov bu olaylar? cinai (cürüm) olarak nitelendirdi (de?erlendirdi)( (resmi tahkikat?n neticelerinden önce demek). Daha sonra 2004 senesi eylül ay?ndaki Kurultay toplant? devresinde o, Kurtseit Abdullaev’in Kurultay delegesi statüsünde tasdik edilmesine kar?? oy verdi. Daha sonra o, mahkemenin (muhakemenin) kapal? kap?lar?n ard?nda cereyan etti?ine, mahkum edilenlerin mahkeme ve anayasa haklar?n?n kabaca bozuldu?una kanaat has?l eden mahkum edilenlerin akrabalar?n?n ve ba?ka K?r?m Tatarlar?n?n KMC Y? milletvekili olarak ona yard?m ricalar?yla kollektif mektubuna basbaya?? kar??l?k vermedi.

O, biz engelledi?imiz, hakaret etti?imiz, itaatl? olmad???m?z üzerine söyledi. Ona çad?r?n miting d???nda, Milli Meclis kararlar? d???nda kuruldu?uyla, onun Milli Meclise ayk?r? olmadan mitingi engellemek maksad?yla kurulmad??? anlat?ld?. Hareket i?tirakçileri aras?nda mahkum edilen gençlerin anababalar? vard?. Onlar münaka?aya faal kat?l?nca bizim protestolar?m?z?n matem mitingine ayk?r? olamad?klar?n? inand?rmaya çal??t?lar, çünkü haks?z yerde mahkum edilen K?r?m Tatarlar?n? savunma — bu bizim haklar?m?z u?runa Bütün Millet mücadelemizin k?sm?d?r. Hadise kapanm?? gibi göründü (geldi)…

Hay?r. ?lmi Umerov Milli Meclis reisine telefon edip yorumlar ?eklinde kendinin yarg?lar?n? bilgilendirdi (yeti?tirdi). Bir müddet sonra Mustafa a?a çad?r? ku?atan belli olmayan 30 ki?iden ibaret grupla peyda oldu. Ba?ta, bana bu güne kadar belli olmayan sebeplerden, Meclis Reisi de çad?r?n matem tedbirlerine engel oldu?unu ve Milli Meclisin kararlar?na ayk?r? oldu?unu söyledi, fakat o böyle karar?n olmad???n? çok iyi biliyordu. Bakanlar Kuruluna gidince Milli Meclis Reisi onunla gelen gruba çad?r? y?kmay? emretti (buyurdu). Onlar emiri yerine getirmeye çal??t?lar. Hareket i?tirakçileri i?lerini b?rak?p onlara kar?? ç?kt?lar.

Durum çok k?zg?nd?. Birkaç an içinde hiç kimse ne olaca??n? bilmiyordu. Hareket i?tirakçilerinin ahlaki dürüslü?ü ve sonuna kadar durmak katiyeti carp??may? önlediler, — ya?mac?lar geri çekildiler. Bütün bu olaylar saat 9 ile 11 aralar?nda, yani matem mitingi ba?lanmadan önce geçti. Saat 11 buçukta Keriç’ten gelen yürüyü? kolu meydana ula?t?, onlara Molodöjn?y kasabas?ndan ve ba?ka kendi kendili?inden in?a edilen kasabalardan genellikle 1000’den fazla ki?iden ibaret gençler grubu kat?ld?. Mesele kesin olarak ç?kar?ld? (geldi).

Bir saat sonra Borçokrak (Fontan?) ve Zalesskaya taraf?ndan 200-den fazla ki?iden ibaret yürüyü? kolu geldi. K?smen bu kol Borçokrak kasabas?ndaki pikete destek veren hareket azalar?ndan kurulu olduysa, daha büyük ölçüde 18 May?sta makamlar?n adaletsizce mahkum edilenlere kar?? davran??lar?n?n iyiye gitmelerine eri?mek maksad?yla ça?r?m?z? ilgi ve ac?mayla kar??layan genç yi?it ve k?zlardan ibaretti.

Nas?l gençlerdi bu! Üzerlerinde korku ve ?a?k?nl???n izi bile olmayan, ulvi hisleri ifade eden genç yüzler, uslu gözler, derin yurtseverlik, yüksek disiplin ve düzenlilik, giyimlerde ‘Azatl?q’ hareketinin simgesi (sembolu), mitingin çok sinirli ve ola?anüstü (mutat olmayan) durumunda hareketlerinde düzenlilik. Onlar kendilerinin akranlar?n? ve gelece?ini korumaya (savunmaya) ?uurlu olarak kat?ld?lar.


Ben, herkes gibi, «milletin en seçkin k?sm?» sözlerinin manas?n? biliyorum. Fakat onlara bakt???mda ben onu kalbimle hissettim. Evet, bu milletimizin ancak ak?ll? ve güçlü de?il, basbaya?? dülber de olan en seçkin genç k?sm?yd?. Onlar?n fedakar yard?m?s?z bir ?eye ula?abilmememiz benim için sarihti (aç?kt?). Mitingden sonra onlara minettarl???m? bildirmek imkan?m yoktu. ?imdi söylüyorum! Ma?allah!

Biz kendimizle böyle t?ransparanlar? getirdik:

Du?mandan dost olmaz!
Portfelge Halq Sat?lmaz!


Balalar?a AZATLIQ!
Milli i?ke birlik!


Nazistlerden qurtar?an
BAND?T degil, QARAMAN!

 

Biz meydan?n merkezinde dizilerek A. Matvienkonun nutuk söyleyi?ini beklemekteydik. Onun nutuk söylemeye ba?lad???ndan sonra hareket i?tirakçileri «Yalanc?!!!» diye tempo tutarak hecelemeye ba?lad?lar. Refat Çubarov kürsüden Cumhurba?kan?n?n matem mitingine mektubunu okuyaca??n? hayk?rd? (Cumhurba?kan?n?n kendisi bu saatler ‘Evrovizyon’ konkuruna haz?rlanmaktayd?). Bu vakite kadar biz duraklad?k.

Refat Çubarov her kes böyle olmad???n?, bu ancak gençler grbunun terbiyesizlik belirmeleri (belirtileri) oldu?unu kürsüden ba??rarak ellerini sall?yordu. Kimler için ba??rd?? Hükümet memurlar? ve gazeteciler için mi? O «süreci kontrol etti?ini» göstermeye mecburdu. Ayder Musatafaev ona yakla?arak, mitinge böyle davran??lar?m?z?n sebebini anlatmak için nutuk söylemek üzere ricas?yla ba?vurdu. Bu aç?k mitingdir, burada çe?itli fikirlerin ifade edilmesi mümkündür!…Refat Çubarov hiç bir ?artlar alt?nda bize söz vermeyece?ini söyledi. Fakat ne…

A. Matvienko kendinin nutkuna ba?lad??? zaman meydanda ‘Yalanc?’ ve ‘Azatl?k’ sözleri gürledi. O kürsüden gitti, B.Deyç onun pe?inden kalmad?.

Bütün bu faaliyet büyük zorluklarla gerçekle?tirildi. Çe?itli ya?ta olan 15 insan, esasen bir ailenin temsilcileri veya onun yak?n dostlar?, ‘Azatl?q’ hareketinin ön saf?na yakla?arak çe?itli vas?talarla bizi susturacakt?lar. Mustafa Cemilef’in damat? Riza Seitveliev var gücüyle beni omzuma vurdu. Ben ona dönmeden Azatl?k kat?l?mc?lar?yla birlikte taleplerimizi seslendirmeye devam ettim. O böylece on kezden fazla beni vurdu. Ben ise buna tepki gösterdi?im takdirde K?r?m Tatarlar? aralar?nda kavga kopard?. Böylece bu Riza’n?n amaçl? provokasyonuydu. ?lmi Umerov’un insanlar? Azatl?k Hareketine kat?lan k?zlar? kaba bir ?ekilde, insafs?zca alandan da??tmaya çal??t?lar, ama k?zlar birle?ip lay???nca direndiler ve yerinden k?p?rdamad?lar. Bunu görmeniz laz?md?!


Bize kar?? KTMM taraf?ndan düzenlenen bu sald?r?lar? ve bask?lar? gören KTMM üyeleri bizim hak savunma hareketlerimizi k?namaya çal??t? ve 18 May?s gününe hakaret olarak tan?mlad?lar.

Baz? birleri, bizler 18 may?s gününün hat?ras?na hakaret etti?imizi, di?erleri, Bütün Millet mitingine engel oldu?umuzu, üçüncüleri, halk bizleri dinlemek için de?il, kürsüye ç?kanlar? dinlemek için topland???n? söylediler. Baz? birleri ellerini sallayarak dövü?meyi k??k?rt?yorlard?.

Bu durumda hareket i?tirakçilerinin yüksek disiplini ve sorumlulu?u tezahür etti (belirdi). Bizi susturamad?lar, bizi dövü?meye k??k?rtamad?lar. Öteki yandan (di?er cihetten), davran??lar?m?za böyle müsamahas?z muamele mitingin çok küçük k?sm?ndan gösterildi — Milli Meclis’in matbuat hizmeti gösterdi?i çok binlerce miting i?tirakçilerinin say?s?n? esas olarak alsak, bu yüzde birin yüzde k?s?mlar?ndand?r. Bu baz? bir ?eyleri anlat?r.

‘Azatl?q’ hareketini i?tirakç?lerinin böyle hareketlere hakk? var m?yd?? Elbette vard?!

?ekli bak?m. Aç?k miting, kimler taraf?ndan düzenlenilmi? olursa olsun, bu, ilk önce, ça??r?lm?? insanlar?n mitinge sebep olan konuda fikir payla?malar? için düzenlenmi? toplant?d?r. Miting düzenleyicileri mahsus (özel olarak) ça??r?lacak konu?mac?lar?n?n dairesini belirtmek hakk?na sahipler, fakat onlar dinleyicilerin bu konu?mac?lara ve onlar?n söylediklerine tepkilerini belirtmek hakk?na sahip de?iller.

Mitingde (e?er de o SSCB (SSSR), veya üçüncü rayh ?artlar?nda düzenlenmese) konu?mac?y? hem alk??la, he de ?sl?kla kar??layabilirler. E?er de düzenleyiciler buna benzer tepkileri be?enmeseler, onlar, davetnamelerle gerekli insanlar? ça??r?p kapan?k toplant?y? düzenlemeli. Fakat böyle ?artlarda bile her ?eyin düzgün geçebilmemesi de olabilir.

Matem mitingi dua de?il, hem de cenaze merasimi de?il, bu sürgünlük felaketi dokundu?u, bu sürgünlük ve onlarca y?llar evvel olmu? olan vakalar üzerine kendilerinin ?ahsi fikirlerine sahip olan, bu sürgünlü?ün a??r hak?betlerini hisseden insalar?n görü?mesidir.

Münderecatl? bak?m. Ne de olsa, bizler için 18 may?s günü nedir? Yaln?z gözya??, gözya?? ve gözya??, veya kendimizin haklar? u?runa mücadele mi? Biz ancak 1944, 1945, 1946 senelerinin fedalar?n? anmal?y?z, veya 2004, 2005 ve olabilir (Allah korusun!) 2006 ve sonraki senelerininkilerini de? ?imdi bu K?r?m Tatarlar?na kar?? yap?lan suçlara Nazim Berinkulov’un polis memerunca öldürülmesi ve Mustafa Hairov’un patlama sonucu koldan mahrum b?rak?lmas? da eklenir.

 

Bizler için sürgünlük kurbanlar? üzerine hat?ra bu ne: sonsuz ah çekmemiz ve çektiklerimizi say?p dökmemiz mi, veya bizi yok etme gayretlerine kar?? aktif mukavemet göstermemiz mi?

Kimler onlar — sürgünlük kurbanlar?? Ancak sürgünlük yollar?nda ve sürgünlükte hasret ve cefalar içinde helak olanlar m? (Allah rahmet eylesin!), veya halihaz?rda kendilerinin kavmi u?runa yeni cefalara u?rat?lanlar m??

Ve K?r?m Tatar halk? için hem siyasi, hem de alelade anlamda sürgünlük bitti mi? Biz ne, kendi topra??m?za sahip miyiz? Bize ne, mülkiyetimiz geri verildi mi? K?r?m Tatar dili K?r?m’da devlet dillerinden biri mi?.. Devam etmek mi?

Ahlaki bak?m. Ancak haks?z yere mahkum edilenlerin problemine kay?ts?zl?k (sözgelimi, Emil Kurtametov’u 18 May?s günü arifesinde Akmescit (Simferopol) hapisanesinden Zaporojye hapisanesine götürdüler) ve memurlar?n yetkisizli?i (ehliyetsizli?i) makamlar için bizim davran??lar?m?z? sürpriz tesirli yapt?. Refat Çubarov’un kendisi de, mahkum edilenlerin anababalar?n?n mahkeme (muhakeme) sürecinde kaba bozmalar hususunda kollektif mektubuna cevap vermedi.

Önceleri yazd???m gibi, bizim taraf?m?zdan tenbihler ve anla?ma vas?tas?yla her ?eyi yoluna koymak için yeltenmeler (çabalar) yeterliydi. Milli Meclis için en mühim sürpriz ?udur: 18 may?s günü K?r?m Tatarlar?n?n meydanda adet olmu? davran??lar? ‘Azatl?q’ hareketi i?tirakçilerinin Milli Meclisin hiç bir karar?na z?t gelmeyen al???lmam?? hareketleriyle tamamland?.

Elbette, Sovyet devrinde, özellikle resmi bayramlarda, K?r?m Tatarlar?n?n her türlü vas?tas?yla kendilerinin meselesini alenen tan?tma gayretleri acilen terbiyesizce davran??lar olarak, «ayr?ca mü?külatl?» durumda ise kitlevi kar???kl?klar olarak nitelendirilirdi.

Çok tan?? bir vas?fland?rmalar…

Resmi miting bittikten sonra 20 dakika geçti?iyle «Azatl?q» hareketi kendi mitingini ba?lad?.

Sonralar? olan ?eyler kara mizaha mensuptu…

Bizde, Milli Mecliste oldu?u gibi, ses yükseltici ayg?tlar yok oldu?u için seslerimizi bo?ukla?t?rmaya çal??t?lar… Neyle?!! Meydanda yay?mlanan yurtsever, milletsever ?ark?lar?n seslerini sonuna kadar yükseltmelerle! Tasavvur ediniz ki, ‘Azatl?q’ hareketi mitinginde konu?mac?n?n yurtta?lar?m?z?n adaletsisce ve kanuna ayk?r? olarak mahkum edilmeleri hakk?nda sözlerini ve onlar? koruma u?runa kalkmak ça??r???n? ‘Adalet’ mar?? sözleriyle sa??rla?t?rd?lar.

Ama da garip ?eydi bu!!! Ama da adaletle Milli Hareket ve üstelik helaleketti bu!

Ne de olsa, bizi dinlemek ve, ihtimal, konu?mak için bine yak?n insan yan?m?za topland?. Verece?ini vermek laz?m ki, say?l? dakikalardan sonra Mustafa Cemilev ve Refat Çubarov yan?m?za geldiler. Refat Çubarov, tiyatro taraf?na «?lmi! Sesi kes!» diye hayk?rd?. Müzik birden kesildi ve normal tonla konu?mam?z imkanl? oldu. Biz ivedilikle onlara söz verdik. Refat Çubarov birinci olarak söze ç?kt?, oldukça çok konu?tu, bütün söyledikleri bizim kötü davran??lar?m?z üzerineydi. O, söylediklerini söyleyip birden gitti. Aç?ktan aç??a söylerim ki, mitingimizden kaçt?, çünkü aksi takdirde (ters halde) toplanan insanlar?n ona sormak istedikleri sorular? ço?altacak benim konu?mam? dinlemek zorunda kal?rd? (olurdu).

Mustafa a?a da söze ç?kt?. Onu dikkat ve sayg?yla dinlediler. Bizim hareketlerimizden memnün de?ilse de, onun nutkundan makamlar tarafindan «Kotton» davas?n?n (mahkemesinin) yeniden objektif (tarafs?z) bak?lmas? için hiç bir ?ey yap?lmad??? anla??ld?. Ayn? zamanda o, bölgesel savc?dan ba?tan savma bir cevap ald???n? söyledi.

Demek, nede hakl? de?ildik biz?

Ans?z?n Ayder Mustafaev’in telefonu ç?nlad?. A. Matvienko’nun odas?nda bulunan Mustafa Cemilev çifte insan?n oraya girmelerini istedi. Miting i?tirakçileri bana ve A. Mustafaev’e temsilcilik yetkilerini verdiler.

Görü?me yakla??k olarak yar?m saat sürdü. Bizden ba?ka ona M. Cemilev, ?. Umerov ve Bakanlar Kurulu Reisi Yard?mc?s? V. Yermakov kat?ld?lar. A. Matvienko davran??lar?m?za son derece öfkeli ve küskündü. Biz yeralan olaylar?n (olup bitenlerin) önünü almak için bütün yapt?klar?m?z? bildirdik. O onu vaktinde haberdar etmeyen yard?mc?lar?n?n adlar?n? verdi.

Ne de olsa da (nedeyse de), o, ayn? haftada ‘Azatl?q’ hareketi i?tirakçilerinin Ukrayna Genel Savc?s? Yard?mc?s?yla görü?mesini, gelecek haftada ise, mahkumiyet karar?n?n kanuna ayk?r? oldu?undan deliller göstermemizle (kanuna ayk?r? oldu?unu ispat eden faktolar? getirmemizle) do?rudan do?ruya davan?n yeniden bak?lmas?na rica bildirmemiz için (ta?ebbüs etmemiz için) Ukrayna Genel Savc?s? — A. Piskunla görü?memizi düzenlemeyi vadetti. O çad?r? bozmam?z? rica etti. Biz, çad?r?n ‘Azatl?q’ hareketinin karar?yla yeniden kuruldu?unu ve bu karar?n la??v edilmesine (kald?r?lmas?na) hak?m?z?n yoklu?unu söyledik. Onun tekliflerini insanlara bildirmemizi vadettik.

Biz, insanlarla görü?üp, onlar?n fikirlerini bilmeye çal??t?k. Herkes, Genel Savc?l???n dikkatini çekmekle davan?n resmi tahkik edilece?ine eri?ildi?ine inand?: somut önlemler, insanlar, tarihler söylendi. Bu çözülmesi gereken mü?külatl? ve mühim meselemizin çözülmesine kendi hissesini katacak olan insana bask?lar etmek do?ru de?ildir, bunun için çoka sürdürmeden protesto çad?r? meydandan al?nd?. Borçokrak mahallesindeki gözetleme çad?r?m?z Haziran ay?n?n ortas?na kadar durdu.

Böyle durumda A. Matvienko kendini kavi sözüne er olarak gösterdi. K?r?m savc?l???n?n son derece ho?nutsuzlu?una ve sabotaj?na ra?men, 22 ve 25 may?sta Ukrayna Savc?l??? yüksek yöneticileriyle iki görü?me yap?ld?. Bu görü?melerin ilk sonucu; bas?n toplant?s?nda A. Piskun taraf?ndan «Kotton Klub» davas?ndan tahkikat?n çok kötü yap?lan tahkikat olarak tesbit edilmesidir (nitelendirilmesidir) (Bu görü?melerin ilk sonuçlar? A. Piskun’un bas?n toplant?s?nda «Kotton Klub» davas?ndan tahkikat?n çok kötü yap?ld??? üzerine sözleriyle ifade edildi).

Evet, son karar?n? Yukar? Mahkeme ç?karacakt?r. «Azatl?q» hareketinin i?tirakçileri ise tahkikat?n K?r?m’daki ve Ukrayna’daki ismarlay?c?lar?n emri üzerine de?il, bütün prosedürler ve kanunlar uyar?nca yap?laca??na umit besliyorlard?. «Ho?görüyü de?il, adalet zaferini istiyorlard?!»

Böylece biz ‘terbiyesizce davrand?k’ ve ba?ka ba?ka «tiksindirici ?eyleri» yapt?k.

 

Nadir BEKIR

 

Похожие материалы

Ретроспектива дня