Ans?z?n Avrupal? olmak isteyen bize — K?r?m Tatarlar?na Türk ve ?slam dünyalar?n?n büyük fikir adam? ve e?itimcisi olan soyda??m?z ?smail GASPIRALI’n?n sözleri hat?rlat?lmal?d?r:

«Avrupal?lar, kah Rusya’ya kah Müslümanlara kar?? eylemler yaparak her iki durumda yararlan?yorlar…

Avrupa’n?n Do?u’yu ekonomik aç?dan nas?l zulmetti?ini; pens, santim ve pfening konusuna gelince ise canavara dönü?tü?ünü gördükten sonra Do?u’nun Bat?’dan bir iyilik beklemesi gerekmedi?i belirginle?mektedir…

Büyük Türk yazarlar?ndan biri … bana ?unlar? söyledi ki: «Osmanl?lar kendi ba??ms?zl???n? bütün gücüyle sonuna kadar savunmal? ve savunacakt?rlar… fakat kaderin hükmünün zaman? gelirse e?er, ben halk?m?z?n Rus egemenli?i alt?na girmesini tercih ederim. Bunun sebebi Rusofillik de?il, fakat Ruslarla birlikte ya?amak daha da kolay, çünkü onlar Avrupal?lardan farkl? olarak bize tabiat ve kültür aç?s?ndan yak?nd?rlar…

Müslümanlar ve Ruslar ya birlikte ya da birbirine yak?n olarak tarla sürebilirler, ekmek ekebilirler, sanayi ve ticareti geli?tirebilirler: onlar?n yetenekleri çok farkl? de?il; Avrupal?n?n yak?n?nda ise Müslüman fakirle?meli, ?rgata dönü?melidir.»

?smail GASPIRALI

«Rusya-Do?u Anla?mas?. Rusya Müslümanl???»(1881)