Al?aklar ve ?irinler — 4

Post navigation

Al?aklar ve ?irinler — 4

Bahis konusu: Milli Meclis kararlar? veya Milli Hareketimizin tiksindirici ?eyleri ve g?zellikleri

Bu bölümü yazmak bana daha da zor geliyordu, çünkü sorabilirler: ya ne önceleri sustun? Korktun mu?

 

Veya ba?kaca: bunun üzerine alenen ne söylüyorsun? ?ovenleri sevindirmemek üzere bütün bunlardan dar dairemizde bahsedersek, daha iyi olmazm?yd?.

Hay?r, korkmad?m. Ve bir defa de?il ki, yazacaklar?m?n süjeleri üzerine Milli Meclis dairesinde, onun ba?kanlar?yla, Prezidyumunda, genel oturumlar?nda defalarca konu?maya gayret ettim. Bu konu ekseri hallerde ciddi mesele olarak nitelendirilmeyerek atlat?ld?. Kime nas?l demek. Benim için ise bu çok ciddi meseledir. Fikrimce, Milli Hareketimiz için de bu çok ciddi meseledir. ?ovenleri sevindirmek ise geçtir. Onlar bizden önce bunlar? ölçep biçip yeti?tiler ve bunlardan alabildi?ine faydalanmaktalar. Okudukça kanars?n?z.

Nadir BEK?RAyr? Milli Meclis azalar? ‘Azatl?q’ hareketini Milli Meclis kararlar?n? bozmakla suçland?r?yuordu. Bu tezin isbat?na biricik delil yok, fakat o çok uygundur. Gerçekten de, adaletsizce mahkum edilen milletta?lar?m?z? savunman?n veya K?r?m Tatar halk?n?n haklar? u?runa mücadele etmenin gerekmeti?ini beyan etmek mümkün de?ildir. Böyle söylenirse, gerçek vaziyeti anlamadan uzak derneklerimiz (gerçek durumu az bilen derneklerimiz) bile donakal?r! Bunun için soru sükütla geçi?tirilmekte, bizi ise kendi faaliyetle Milli Meclis’in normal çal??mas?na engel olan küstah herifler s?fat?nda tatan?mlamaktalar. Bu dereceye yeti?tirildi (ula??ld?) ki: art?k baz? kimseler, Milli Meclis azalar? — Nadir Bekirov, Sinaver Kad?rov, Ayder Mustafaev, Eskender Bariev, Eldar Seitbekirov üzerlerine «Onlar Meclis’le çal??m?yorlar» diye konu?maktalar. Böyle olsa, Milli Meclis bu biz seçildi?imiz ve her gün çal??t???m?z kollektif organ de?il de, bu yabanc? bir caddeden biz onunla iyi geçinemedi?imiz amcad?r.

Ben hem Mecliste, hem de Kurultayda, ve, gerekse, bas?nda kendi i?imden rapor (hesabat) vermeye haz?r?m. Arkada?lar?m da haz?rlar.

Fakat mesele bizim Mecliste nas?l çal??mam?zda de?il (çal??mam?zla ilgili de?il), bizim yegane yukar? temsili organ?m?z?n karalar?na riayet etmemizde veya etmememizdedir (riayet etmemizle veya etmememizle ilgilidir). Birden söyleyim ki, riayet ediyoruz ve özenle riayet ediyoruz.

Daha bir kez vurgulamak zorunday?m. Milli Meclis ‘Azatl?q’ hareketinin hem ba?lanmas?ndan, hem de sonuçlanmas?ndan karar almad?. K?r?m Tatar halk? Kurultay? ve Milli Meclis kendilerinin faal çal??malar?n?n devam?nda çok kararlar ald?lar, bu kararlar?n baz?lar? münderiç cihetten ‘Azatl?q’ hareketinin kararlar?yla ba?l?la?t?r?labilir (ba?l?la??kt?r) (münderiç bak?m?ndan «Azatl?q» hareketinin kararlar?na çok benzer):

 

K?r?m Tatar Milli Meclisi Prezidyumu
«K?r?mda içtimai-siyasi durum üzerine»
Beyanat?.

14 ?ubat 2004 senesi:…

Yerli organlar yönetmenlerinin ekseri k?sm?n?n yerli ahalinin, bu s?rada K?r?m Tatarlar?n?n da, çoksay?l? problemlerini çözmek olamad?klar?n? ve istemediklerini demagojik tü?ünmeleri alt?na gizlemeye çal??t?klar? bizi endi?eye b?rak?yor…».

K?r?m Tatar Milli Meclisi
Beyanat?

14 mart 2004 senesi:

«5 Martta Simeiz kasabas?nda «Protesto tarlas?» i?tirakç?lerine kar?? geni? ölçülü k??k?rtma organize edilmi?ti… ‘Gösteri?li ya?ma’n?n te?kil edilmesine muhtariyetin yüksek mertebeli ?ah?slar?n?n kat?lmas? muhakkakt?r… K?r?m Tatar Milli Meclisi hukuk koruyucu organlardan (emniyet hizmetinden) olup bitenleri iyiden iyiye tetkik etmeyi, k??k?rtman?n organizatörlerini ve icrac?lar?n? belirlemeyi talep ediyor…»

 

K?r?m Tatar Milli Meclisi’nin
«K?r?m sakinlerinin güvenli?ine (tehlikesizli?ine) tehdit olu?turan durum üzerine»
Beyanat?

27 mart 2004 senesi:

«…vak?an?n görgü ?ahidleri ve acilen hastaneye götürülmü? zarar gören Maksudov Dilaver anlatt?lar (ifadeler verdiler, gösterdiler) ki: Dilaver Maksudov’a sald?r? edenler taraf?ndan K?r?m Tatarlar?na kar?? tehditler ve hakaretler hayk?r?ld?… 23 Mart 2004 tarihinde yeralan olaylar (olup bitenler); bu hukuk koruyucu organlar?n, ancak ihtilaflar?n?n nedenlerini de?il, insanlar?n hukkuk koruyucu organlar?n?n objektif tetkikat (soru?turma) yapmak yetene?ine güvensizli?inin nedenlerini de gidermek üzere vaktinde önlemler almad?klar?n?n (almamalar?n?n) hak?betidir (sonucudur)…

23 Mart 2004 hadisesinin nedenlerini gidermek üzere ve sonraki k??k?rt?l? hareketleri imkans?zla?t?rmak maksad?yla Ukrayna Cumhurba?kan? seviyesinde al?nan önlemleri dikkate alarak, K?r?m Tatar Milli Meclisi bildiriyor ki: bölgesel ve yerli meclisler taraf?ndan her türlü kitlesel tedbirlerin, bu s?rada mitinglerin de düzenlenmesi K?r?m Tatar Milli Meclisi karar?yla, baz? hallerde (ayr? tesadüflerde) ise K?r?m Tatar Milli Meclisi Reisinin r?zas?yla (r?zas? üzerine) gerçekle?tirilmeli».

Bu karar?n projesini Refat Çubarov haz?rlad?. Bu kararda mücessem korkak ve ars?z mefküreler bundan (bu sebepten) dolay? anla??l?r. Refat Çubarov da Milli Meclis oturumunda protesto hareketlerine maratorya koymak teklifini ileri sürdü?üyle K?r?m Tatarlar?na kar?? aleyhtar kuvvetlerin K?r?m Tatarlar?na hakaret etmelerine yol açt?.

Bu karara dikkatinizi çekmek istiyorum:

«23 mart 2004 tarihi hadisesinin nedenlerini gidermek üzere Ukrayna Cumhurba?kan? seviyesinde al?nan önlemler»; bu karar için oy veren Milli Meclis u?rad??? yaland?. Bu yalan hiddetlenen insanlar? yat??t?rmak için ve kitlesel protesto hareketlerini sekteye u?ratmak için lazimdi;

«K??k?rt?l? hareketleri imkans?zla?t?rma» gerçe?e uymad?. Yani, bu senenin ilkbahar — yaz aylar?nda mutat ?akiler, soyunup giyinmi? (dökünmü?) milis memurlar? ve ba?ka reziller taraf?ndan K?r?m Tatarlar?na kar?? sald?r?lar s?kla?t?r?ld?;

«Bölgesel ve yerli meclisler taraf?ndan her türlü kitlesel tedbirlerin, bu s?rada mitinglerin de düzenlenmesi K?r?m Tatar Milli Meclisi karar?yla, baz? hallerde (ayr? tesadüflerde) ise K?r?m Tatar Milli Meclisi Reisinin r?zas?yla gerçekle?tirilmeli». Bu k?s?m insanlar?n kendilerini savunmalar?n? imkans?zla?t?rmaya yöneliktir.

Söz aras?n. Bu oturum cereyan?nda ?. Umerov, Bölgesel ve Yerel ?dare Muhtariyeti (kendi kendini idare eden) Milli Organlar?n?n Faaliyetlerini Koordinasyondan Meclis ?daresinin Yönetmeni — S. Kad?rov’u ve Meclis Sekreterli?i Yönetmeni — A. Mustafaev’i görevlerinden almay? tavsiye etti. Demek ki, Ilmi a?an?n (onun yönergesi üzerine de?ilse) Milli Meclisten baz? kimseleri makamlara kar?? mukavemet düzenledikleri takdirde bütün ihtimallere kar?? vazifeden ç?karmak, kovmak, statüden mahrum etmek (variant: statü vermemek, Kurtseit Abdulaev’le oldu?u gibi) gibi tedarikat? haz?rd?r. Genellikle mahsuldar usul. Bu usul gerçekle?tirilirse, 1-2 y?l içinde meclislerimizde ve Kurultay?m?zda yaln?z hükümet ajanlar? çal???rlar.

S?n?rlanma öznelerinin (?ah?slar?n?n) oldukça edeplicesine gösterildiklerine dikkat etmenizi isterim, — bölgesel ve yerel meclisler, K?r?m Tatarlar? insanlar olarak de?il. Gerçekten de, çünkü Milli Meclis taraf?ndan fiziksel ?ah?slar olarak K?r?m Tatarlar? için de?il, ancak bölgesel ve yerli meclisler için mecburi kararlar al?nabilir. Fakat bu takdirde bile kitlevi hareketlerinin düzenlenmesine maratorya Milli Meclis taraf?ndan 18 May?s 2004 tarihine kadar sürdürüldü. Bununla birlikte K?r?m Tatar Milli Meclisi bölgesel ve yerli meclisleri de dahil ederek kim olursa olsun taraf?ndan (kimler taraf?ndan önemsiz) bu tarihten sonra çe?itli kitlevi hareketler düzenlemesine ruhsat verdi.


«Azatl?q» hareketi bir y?ldan sonra ba?lad?.

Bunun için bu karar bile meclis te?ebbüsüyle de?il, halk te?ebbüsüyle meydana gelen «Azatl?q» hareketi için s?n?rlay?c? (s?n?rlav?ç) olamazd?. Bu hareket kendinin içeri?ine göre (içindekileriyle) i?bu karar?n bozulmas?na esas olarak say?lmazd?r.

 

«K?r?m Tatarlar?n?n toprak hakk?n? çi?neme
ve topraks?z K?r?m Tatarlar?n?n kanuni taleplerini savunma tedbirleri üzerine»
K?r?m Tatar Milli Meclisi’nin
Kararnamesi


19 ?ubat 2005 senesi.

«…4, K?r?m Tatar Milli Mecllisinin gerekli idare ve hizmetlerine Ukrayna toplumunu ve halklararas? toplulu?u (BM), uluslararas? ve hükümetleraras? te?kilatlar? K?r?m Tatarlar?n?n toprak hakk?n? hesaba katmama neticesindeki onlar?n felaketengiz durumundan haberdar etmektir«

 

Bu karardan sonra üç ay geçti?iyle (geçer geçmez) düzenlenen kökenli (yerli) halklar meselelerinden BMT Daimi Forumunda S. Kad?rovun söylevini hat?rlayal?m!

 

Mahkemenin K?r?m Tatarlar?na kar?? keyfi muamalesi

münasebetiyle K?r?m Tatar Milli Meclisi’nin
Beyanat?

30 nisan 2005 senesi

«KMC’nin yeni yönetim kurulunun K?r?m’da keyfi ve kanuna ayk?r? hareketleri önlemeye çal??aca??na, haks?z yere mahkum edilenleri serbest b?rakaca??na, muhtariyeti rü?vetçilikten, ?ovenlik ve mafya (?aki ?ebekesi) kurulu?lar?ndan ar?nd?raca??na umit ediyoruz. K?r?m Tatar Milli Meclisi, ileride de K?r?m Tatarlar? aleyhine (kimler taraf?ndan önemsiz) gerçekle?tirileyecek adaletsizlikleri ve k??k?rt?lar? önleyen (önleyici) tedbirleri alaca??n? aç?kl?yor«.

Bu beyanat hareket i?tirakçileri ve A. Matvienko mutabakata vard?klar? anda yay?ld?. Matvienko’ya 18 May?s 2005’te sertçesine and?r?lmas? (zaruri olan)gereken mutabakatt? bu.

Zannederim ki, — yeterli.

Fakat Kurultay?n ve Milli Meclisin kararlar?n? bozmay? kendileri için adet eden baz? meslekta?lar?m?z? ve önceleri zuhur eden baz? ba?ka hareketleri anmak gerekir.

E?er de yukar?da esasen Milli harekette ‘tiksindirici ?eyler’ üzerine yazmak zorundayd?ysam, a?a??da onun ‘güzellikleri’ni vurgulamak zorunday?m.

Bo?una merak uyand?rmayaca??m. K?r?m Tatar Milli Meclisi Reisinin Birinci Yard?mc?s?, Ukrayna milletvekili — Refat Çubarov’un hareketleri üzerinde gözlemlerimi okurlar?n dikkatine sunuyorum.

Bütün bildiklerim ve yazmaya haz?r oldu?um ?eyler bir kaç?ndan ba?layarak milyonlarca kadar insan için s?r de?ildir. Burada «gizli enformasyon» yok. Mesele bunda ki: ne için biz, bunu bilerek ona Milli Hareketimizi, Milli ?dare Muhtariyeti Sistemini ve tüm K?r?m Tatar Halk?n? içinden çürütmek imkan?n? (içinden çürütmeye imkan) veriyoruz.

Çok y?llar devam?nda o benim için çok intelektüel, iyi düzenli ve en ileri gelen gelecekteki (önümüzün) millet önderinin örne?iydi. Ben onun insan zay?fl?klar?n? ve ona has hareket arkada?lar?na kar?? kaba muamelesini afederdim, çünkü onun milli i?e sad?kl???ndan ve istidatlar?ndan ?üphelenmezdi.

Beni ?upheye u?ratan (dü?üren) ilk ?ey — bu Refat Çubarov’un 1997 senesinde Milli Mecliste zuhur eden bunal?m?n düzenlemesine faal kat?lmas?d?r. O zaman olu?an (te?kil olunan) muhalafete «on alt?lar?n?n grubu» denilirdi. 1997 senesi aral?k ay? Kurultay toplant? devresinin birinci gününden ikinci gününe geçer geceye kadar bu grup, birincisi (birinci olarak), muhalefet de?ildi, Milli Mecliste idare ba??nda bulunan ço?unluktu, ikincisi (ikinci olarak), bu grup 17 insandan ibaretti (genellikle 33 insandan, bundan dolay? ço?unluktu), üçüncüsü (üçüncü olarak), bu grubun ba??nda olan ve onu idare eden Refat Çubarov’du.

Muhalefet s?ralar?nda olmay? (oldu?unu) takbihe lay?k sanm?yorum. O zaman bizler, bu arada Mustafa Cemilev de, «istikrarl?» az?nl?k oldu?umuzdan dolay? muhalefettik.

Durum Milli Meclisin ço?unlu?unu de?il de, muhalefeti destekleyen Kurultayda de?i?ti. Refat Çubarov bunu anlarak galiplerin taraf?na geçti?iyle (geçmekle) Milli Meclisin yeni terkibinde yer kazand?, Milli Meclis kurulu?unda kendisinin evvelki makam?n? saklad? ve böylece ileride Milli Hareketi içinden çürütmek imkan?n? buldu.

R. Çubarov’un önceki ‘f?rkada?lar?na’ (parti arkada?lar?na) kar?? muamelesi çok karakteristiktir.

O, onunla dostluk münasebetleri olanlar?ndan ba?ka herkesi dikkat?s?z kald?rd? (herkese kay?ts?z kald?). Söz aç?lm??ken, siyasi yenili?ten sonra onlar?n ço?u mü?külatl? (külfetli) durumdayd?lar.

Anlad?m ki, Refat Çubarov’un ya bu ya ba?kas? meseleden «siyasi pozisyonu» onun kazanç paylar?n? getirece?ine kadar prensip de?erine maliktir (presipal). Her türlü paylar?, yani karyer, siyasi, ahlaki kazanç paylar?n? getirece?ine kadar. O hiç bir sallant?s?z kendinin siyasi pozisyonunu ele?tiriye u?ratabilir ve ans?z?n ba?ka bir kar hissesi u?runa onu kar??s?na de?i?tirebilir. Onun ba?kanl??? alt?nda yürüyen insanlar ise ancak maksada ula?t?racak vas?ta olarak kullan?ld?klar?ndan sonra top a?z?na et gibi b?rak?l?r.

?upheye dü?üren ikinci ?ey — son baharde, M. Cemilev izinli gitti?i zaman, «K?r?m Tatar Milli Meclisi nizamnamesi uyar?nca» ve Milli Meclis karar? uyar?nca (!) Refat Çubarov, reisin ilk yard?mc?s? olarak, Kurultaydan önceki (Kurultay öncesi) i?in ba??nda bulunmak zorundayd?. Onun önünde iki ??kt?: ya KMC Yukar? ?uras? Spikeri Yard?mc?s? vazifesinden ay?r?lmakla Milli Meclis i?iyle u?ra?makt?, ya da Milli Meclisi ve Kurultaya haz?rlanma i?lerini mertebece a?a??da olan fikirde?lerine b?rakmakla spiker yard?mc?s? koltu?unu ?s?tmakt?. Bu sürede spikerin (parlamento içindeki anla?mazl?klardan dolay?) yerinde olmad??? durumu keskinle?tirdi.

Milli Meclis Reisi vazifesini yapmak (yerine getirmek), ya da KMC Yukar? ?uras? Reisi vazifesini yapmak?! (KMC Yukar? ?uras? ba??nda) olmak veya olmamak — soru bunda ki!

Refat Çubarov iki afta «dayand?». KMC i?leriyle me?gul oldu?unu bahane ederek, o, Milli Meclis i?lerini b?rakt???yla spiker makam?nda (uzun süreye de?ilse de) temelli yerle?ti.

Kurultay Tefti? Komisyonu bu sürede (o zaman), hem sonralar? — Kurultay toplant? devresinde — Milli Meclisin en yüksek mertebeli ?ah?slar?ndan biri hem Meclis karar?n?, hem de kendisinin görevini kabaca bozdu?una defalarca dikkat çekecekti. Bo?una!

Buna kar?? ba?ka ba?ka davran?labilir (tepkilenebilir). Fakat Refat Çubarov için Milli Meclis i?lerinin ancak onlar onun «devlet» i?lerine engel olmad?klar? takdirde mevcudiy edi benim için sarih oldu.

Elimde ispatlardan fazla enformasyonun olmas?na (oldu?una) ra?men, onun 1998 senesi ço?unluk seçim çevresinden milletvekili olarak seçilmesi (seçildi?i) üzerine konu?mam. Hem nihayet, seçimlerde herkes amaca iri?ildi?i gibi çal???r.

Protesto mitinglerimize ve bütün K?r?m Tatarlar?na seçimlere kat?lma hakk?n? sa?lamay? talep ettiklerimize o kay?ts?z kald?. Bu toplant?lara o yal?n?z insanlar? acilen da??tmak maksad?yla onlara ya Cumhurba?kan?yla görü?meyi (görü?melerini), ya da yeni seçimler yasas?n? vadetmek gerekirse gelirdi.

Bu kampanyada Kezlev ve Saq bölgelerinde ya?ayan K?r?m Tatarlar? için Anatoliy Rahanskiy’nin namzeti deste?ine (lehine) propaganda (yap?lmaya) ba?land?. Kezlev Belediye Ba?kan? — A. Danilenko kat?l?m?yla «mutabakata» var?ld?. Ya ne dersiniz, — gelecek (önümüzdeki) müttefikimiz… Onun zat?na men sonra dönerim.

?upheye u?ratan üçüncü ?ey 1998 senesi belirdi. Bu sürede Milli Meclisin bütün kadrosu çok taleplerimizin Ukrayna yönetimine yeti?tirilmedi?ini (yeti?tirilmemesini) veya KMC Y?-s?ndan, Ukrayna Güvenli?i Hizmetinin (UGH) yerli idaresinden, Stratejik Ara?t?rmalar Enstitüsü ?ubesinden ve K?r?mda Cumhurba?kan? Temsilcili?inden ba?layarak Cumhurba?kan? Yönetim Kurulu memurlar?na kadar bütün ara mercileri taraf?ndan a??r? derecede tahrif edilmi? ?ekilde yeti?tirildi?ini (yeti?tirilmesini) farz ettiler. Ukrayna Cumhurba?kan?na, en az?ndan onun yak?n yard?mc?lar?na, K?r?m Tatarlar?n?n esas meseleleri üzerine enformasyonun yeti?tirilmesi ba?ar?l?rsa, bu yalan ve uydurma katmanlar? dökülürdü ve Cumhurba?kan? K?r?m Tatar probleminin çözülmesinin zaruretine inand?r?l?rd? diye ümit ederdik.

Kitlevi nümay??lar?m?z ve protesto hareketlerimiz bo?una gitmedi. Avrupa Güvenlik ve ??birli?i Te?kilat? (AG?T) ve Avrupa ?uras? (Konseyi) (Avrupa Birli?i) K?r?m Tatarlar?n?n hem KMC Y?-s?nda temsilcili?inden, hem de halk?n yar?s? seçimlere kat?lma hakk?ndan mahrum olduklar?ndan dolay? Ukrayna’ya resmi ho?nutsuzluk gösterdiler.

Bu amiller, hem de Ukrayna içinde baz? temaslar Ukrayna Cumhurba?kan? — Leonid Kuçma’n?n Kezlev’de ziyaretle bulundu?u zaman «tesadüfen» Mustafa Cemilev’le görü?mesine sebep oldu.

Sonra biz, Meclis temsilcileri olarak Ukrayna Cumhurba?kan? Yönetim Kurulu ba?kan? — Yevgeniy Ku?naröv’la ve Yönetim Kurulunun yüksek mertebeli memurlar?yla görü?meye davet edildik. Milli Meclis karar?yla bu görü?meye Refat Çubarov, Cülvern Ablamitov ve ben (sonralar? salonda KDMPE rektörü — Fevzi Yakubov göründü) görevle gönderildi.

(Ukraynada ilk sefer böyle yüksek seviyede düzenlenecek) bu görü?meye Milli Meclis ?ubeleri büyük gayretle haz?rland?lar. Çok y?ll?k ve oldukça çetin (çapra??k) meselelerimizi anlatan dosyan?n anlay??l?, delilli olmas?, k?sa tanzim edilmesi gerekirdi. Bu insanlar?n meseleyi bilmediklerini, dü?manlar?m?z taraf?ndan kafalar?na sindirilmi? halk?m?za kar?? pe?in fikir ve stereotiplerini ve bundan dolay? taleplerimiz be?enilece?ine ihtimal azalaca??n? hesaba alarak, çetin bir durumda bulunduk.

Cumhurba?kan? nezdinde (yan?nda) K?r?m Tatar Halk?n?n Problemlerinden Çal??ma Grubunun te?kil edilmesi esas (ba?l?ca) vazifelerimizden biriydi. Sonra ise onun vas?tas?yla Cumhuba?kan?yla çal???l?rd?.

Çe?itli olabilen senaryolar dü?ünüldü (tahmin edildi): e?er bize 15 dakika, yar?m saat verilirse. Ya e?er nutuk söylemek vermezseler ya da dü?manca kar??larsalar. Kim ve ne hususta konu?ur, gerekirse kim tamamlar. Reisin Birinci Yard?mc?, KMC Y? Spiker Yard?mc?s? olan, Cumhurba?kan? Yönetim Kurulu’nun memurlar?n? iyi bilen, gerekli malumata sahip olan delegasyon ba?kan? — Refat Çubarov’un raporcu olaca??na her kes, elbette, raz? oldu. Onun kendisi haz?rlanmak için önceden Kiev’e gitti.

30 Nisan 1998 tarihinde saat 10-a yak?n Ukrayna Cumhurba?kan? Yönetim Kurulu binas?n?n mü?avere (dan??ma) salonlar?n?n birinde biz onunla görü?tük. O, bizle çok konu?mad?, esasen baz? bir Yönetim Kurulu memurlar?yla yar?sesle f?s?lda?t?. Salon yeni doldu: bölükler (?ubeler) ba?kanlar?, mütehass?slar ve bk.

Saat onda Yevgeniy Ku?naröv peyda oldu, bizle selamla?t???ndan sonra, meydanlarda nümay??lar?m?zdan normal diyalo?a gelmemize çok memnün oldu?unu söyledi. Sonra kabahatl? tavurla di?er görü?me sebebinden dolay? bizle 45 dakikadan fazla görü?emeyece?ini, fakat biz ne kadar gerekirse o kadar konu?maya devam etebilmemizi ve ona bütün gerekli malumat yeti?tirilece?i, o ise Cumhurba?kan?na bunu yeti?tirece?i hususunda söyledi.

Sonra Ku?naröv Milli Meclis ad?ndan kimin konu?aca??n? sordu. Cevab? beklenilmeyen ve etkili olsun diye kullan?lan soruydu bu. Elbette delegasyon ba?kan?, naml? bela?at sahibi, elinde yard?mc? vesikalar oldu?u, yan?nda biz oldu?umuz ve ona yard?m göstere bildi?imiz Refat Çubarov Meclisten (Meclis ad?ndan) konu?mac? olarak tayin edildi. Amma ?imdi o gösterir ki!

Gösterdi! Gösterdi?inden kan?m dondu, Ku?naröv ise kendi kendini kontrol etmek kabiliyetini kayb edip yüzünde de?i?ti. Refat Çubarov kalkarak bir ?ey üzerine konu?mak gerekmedi?ini söyleyip, vesikalar okumalar?n? sundu (önerdi).

Bu piketlerden, yürüyü?lerden, mitinglerden, dö?ü?lerden sonra! K?r?m’a bütün Ukraynadan özel tim polis tak?mlar? getirildikleri zaman, z?rhl? vas?talar kollarla yürüdükleri zaman, çat?larda keskin ni?anc?lar bulunduklar? (nöbetçilik ettikleri) zaman! AG?T, Avrupa ?uras? (Konseyi), UVKB, Ukrayna makamlar?n?n K?r?m Tatarlar?na kar?? hareketlerine ho?nutsuzluk gösterdikleri zaman! Kiev’de seçimlerden iki gün önce Ukrayna parlamentosunun K?r?m Tatarlar?na kendi temsilcilerini seçmek imkan?n? temin eden yasan?n kabul edilmesi (oylanmas?) konusunda (kabul edilmedi) ola?anüstü toplant? devresi topland??? zaman! K?r?mda seçimlerin ancak Narodn?y Ruh Ukray?n? (Ukrayna Milli Hareketi) ve o zaman hayatta olan Vaçeslav Çernovil onlar? sekteye u?ratmamak üzere ricalar?nda bulunduklar?ndan dolay? geçirilmesi imkanl? odu?u zaman! Ve bütün bu süreçlerin katalizatörü, K?r?m Tatar Milli Meclisi odu?u zaman!

Bütün bunlar sebebiyle Ukrayna’n?n Yukar? Yönetim Kurulu’nun, isteksizce ise de, Milli Meclisle do?ru do?ruya diyaloga haz?r oldu?u zaman!

Diyalog olmad?. Bizim taraftan monolog bile olmad?.

E?er de Refat Çubarov, nutuk söylemek istemedi?ini, olamad???n?, sevmedi?ini söyleseydi, salonda söylemek isteyen ba?ka delegasyon üyeleri bulunurdu (mevcuttu)!…

Hem benim, hem Cülvern Ablamitov’un söyleyecek birkaç sözümüz vard?. Biz, getirdi?imiz vesikalarda en esas (ba?l?ca) meseleleri tasvir etmeye (betimlemeye, göstermeye) çal??t?k. Fakat! Herhangi bir görü?meler, mü?avereler, anla?malar yaln?z (sadece, ancak) vesikalar?n (belgelerin) al?n?p verilmesinden veya onlar?n kendi kendine okumalar?ndan ibaret mi? Diri tart??ma, haber verme (bilgilendirme), sorulara cevap verme, polemik sana gereken konuya dikkat çekmenin en iyi usulü de?il mi? Hem de, bir bu olay Ukrayna tarihinde ilk kez oldu?unda?

Fakat Reisin birinci yard?mc?s? bir ?ey üzerine konu?maya hacet olmad???n? söylüyor! Konu?ulacak konular bulunurdu! Fakat o, böyle tart??man?n onun kat?l?m?yla (katk?s?yla) bile düzenlenmesini istemiyordu!

Bu vak?a bügün de?il, iki-üç y?l önce olduysa, ben, formaliteleri hesaba almadan, söz sorurdum veya basbaya?? kalkard?m ve konu?urdum. Fakat bu olay, bizim büyük zorluklarla Refat Çubarov düzenledi?i Milli Meclisin buhran?n? gidermemizden sonra yar?m y?l geçti?iyle (geçtikten sonra) oldu. Bu Yönetim Kuruluna malumdu. Böyle ?artlarda onlar?n gözleri önünde delegasyon ba?kan?m?z konu?ulacak konunun yoklu?unu söyledi?inden sonra söze çikmak iri?memiz resmi hiyerar?iye kar?? durmam?z? ve Milli Mecliste çeli?melerin hala da sürdüklerini (çeli?melerin devam ettiklerini) aç?k gösterirdi.

Ben di?lerimi g?c?rdatt?m, fakat sustum.

Sonra sonra yüz kez oldu?u gibi oldu. ?a??ran (?a?k?n) Ku?naröv kat?lmam?z (katk?lar?m?z), çabuk ve tesirli olarak davranmam?z için hepimize te?ekkür etti. Herkes da??ld?, Çubarov bir Yönetim Kurulu memuruyla kom?u katlara kaçt?. Görü?me saat 11-ini 9 dakika geçtikte (geçe) sonuçland?.

Cumhurba?kan? emri üzerine K?r?m Tatarlar?n?n Problemlerinden Çal??ma Grubu formalistçe olu?turulduysa da, bu grup bir kez bile toplanmad? ve hiç çal??mad?.

Ben, Çubarov’un Ukrayna Devletine en geni? anlamda K?r?m Tatarlar? üzerine enformasyonu, yani K?r?m Tatar Halk? ne istedi?i, neni hak iddia etti?i, nas?l haklara sahip oldu?u, neye haz?r oldu?u, devletin ya bu ya ba?kas? hareketlerine kar?? nas?l davrand???, K?r?m Tatarlar?n?n oyunun (reyinin) nas?l oldu?u üzerine enformasyonu geçiren, ya da geçirmeyen süzgeç oldu?unu anlad?m.


Bizde de-fakto K?r?m Tatar halk?n?n yeni yegane yetkili temsili organ?, yani Refat Çubarov peyda oldu.

??i ölü noktadan harekete getirmek için 1999 senesinde kitlesel hareketleri düzenlemek zorundayd?k. Milli Mecliste bu hareketlerin k?zg?n dü?man? Refat Çubarov’du. Nas?l hazin hazin sesle o, K?r?m boyunda kollarla yürümemeyi, ya yürülse de, yol kenar?nda, yava? yava? yürümeyi rica ederdi! Ya bu ya ba?kas? sloganlar? kald?rmamak, meydanda çad?rlar? kurmamak ve ilahiri…ilahiri: yok…yok…yok.

Böylece, y?ldan sonra, 18 May?s 2000’de onun, mitingden sonra merkez meydan?nda fazla durmamak, insanlara engel olmamak (engellememek), kültürel kültürel (surette) evlere dönmek, KMC Y? binas? kar??s?na yürümemek ça?r?lar? hafizam?zdad?r. Ona hiç kimse sormad?, fakat herkes dinlerdi, ekseriyeti hala da (bugüne kadar) dinliyor.

Ayn? zamanda biz Avrupa Konseyiyle (Birli?iyle) çal??ma temas?na girdik. Bu temaslar neticesinde onlar?n K?r?m Tatarlar?n?n Ukrayna’da gerçek durumundan haberdar olmad??? (olmamas?) malum oldu. Ukray?na temsilcilerinin kendileri bu hususta lam mim demiyorlar (bu konuyu sükutla geçi?tiriyorlar), bildirilerimiz (enformasyonlar?m?z) ise as?ls?z ithamlar gibi izlenim b?rakmaktalar.

Ben ve benim bölü?üm (?ubem), Avrupa ?uras? (Birli?i) Parlamento Asamblesi’nin (E?(B)PA) özel temsilcinin K?r?m Tatarlar?n?n durumunu ö?renmek ve Parlamento Asamblesine hesabat (rapor) vermek maksad?yla Ukrayna’ya ve K?r?m’a gelmesine eri?mek için nas?l çal??t???n? a?ikar etmem. Bu görev Büyük Britanya’l? lord Ponsobi’ye verildi. 1999 senesi Eylüldü.

Eri?mek de biz eri?tik, fakat o bize de?il, Ukrayna ve Özerk Cumhuriyeti’nin resmi ?ah?slar?n?n ziyaretine gidecekti. Bundan dolay? gelme tarihini ve program?n? bilmedik. Sonra sarih oldu?u gibi, ilk program?n?n plan?na önderlerimizden Ukrayna milletvekili olarak (oldu?u dolay?s?yla) Mustafa Cemilev’le görü?me dahil edildi. Mustafa Cemilev bu görü?meyi Refat Çubarov’a havale etti. Görü?me Kiev’de ak?am saat 6 civar?nda (etraf?nda) geçti. Bir saate kadar sürdü. Gelecek sabahta Lord Ponsobi K?r?m’a uçakla gitti. Orada o iki tam olmayan gün geçirdi.

Bana (zaten Milli Meclise de) onun burada oldu?undan (olmas?ndan) haber onun Akmescit’ten (Simferopol’den) gidece?ine iki saat kald??? zaman yeti?tirildi. Onunla görü?ülmedi. O, baz? kendi kendili?inden in?a edilen kasabalar? ziyaret etti, özellikle bizim «velinimetimiz» Rahanskiy onu ?smail Bey kasabas?na getirdi, uzun süre boyunca (devam?nda) Özerk Cumhuriyetinin bütün vazifeli ?ah?slar?yla oturdu, «Sodeystvie» («Müzaheret») vakf?n?, K?r?m Tatar adliyecileri birli?i — «?nitsium»u, UVKB ofisini ziyaret etti, fakat Milli Meclisi ziyaret etmedi.

Sonra anlad?m ki, onun Milli Meclis varl???ndan haberi yoktu. Bizim ve Refat Çubarov’un «dostu» Rahanskiy ve Rusya Devlet Dumas? milletvekili Loginov onu K?r?m Tatar halk? temsilcilik organ? etraf?nda dola?t?rd?klar? anlay??l?d?r. Fakat Milli Meclis Reisinin Birinci Yard?mc?s? onunla bir saat devam?nda konu?tu?unda (konu?urken) ona mutlaka ziyaret etmesi laz?m Milli Meclis oldu?unu söylemedi?i ise asla (hiç) akla s??maz?! Reisin yard?mc?s? — Remzi Ablaev tüm vakit kendinin i? odas?nda bulundu?u zaman (halde), Avrupa ?uras? temsilcisinin vaziyetimizi ö?renmek için K?r?m’a ilk kez gelece?ini bilerek bunu bildirmek maksad?yla Milli Meclisten hiç kimseye telefon etmemek onun akl?na nas?l esti?!

«Nas?l» sorusuna cevap «ne için (ne maksatla)» sorusuna cevab?ndan do?ar.

A?PA (Avrupa ?uras? (Birli?i) Parlamento Asamblesi) için kendinin raporunda (hesabat?nda) Ponsobi, Milli Meclisi, (milli az?nl?k olarak de?il) tam halk olarak K?r?m Tatarlar?n?, toprak meselesini anmad???ndan ba?ka (anmadan), baz? hallerde K?r?m Tatarlar?n?, onlar «yerli ahali»yle muamelelerini mürekkeple?tirdikleri için, örne?in çocuklar?n? Rus okullar?na vermek yerine, kendilerinin okullar?n? te?kil etmek istedikleri için sitem eder.

Gençler argosunda — bu «tortu»du. Avrupa ?uras? (Birli?i) vesikalar?nda, (halklar üzerine art?k konu?madan (konu?maks?z?n)), tüm milli az?nl?klar?n kendilerinin milli okullar?nda kendilerinin ana dillerinde e?itim ve tahsil görmelerine haklar?n mevcudiyedi yüzlerce (!) an?l?r!!!

Ponsobi gerçekten de bu görev için iyi haz?rl?kl? insan de?ildi. O, gitmeden önce Avrupa ?uras? (Birli?i) standartlar?yla bile tan??mad?. Belki (fakat) bir kimse ona K?r?m’da nas?l davranaca??n? ve raporunda (hesabat?nda) ne yazaca??n? ö?retmi?tir ya!

Ben onun raporuna yorumumu yazmaya ve bu yorumu hem onun kendisine, hem de A?PA’sine vermeye mecburdum.

Ponsobi namuslu insanm??. Refat Çubarov’dan ba?ka kaynaklardan ona büyük zorluklarla K?r?m Tatarlar?n?n hakiki durumundan istatistikle ve vesikalarla tasdik edilmi? malümat sunuldu?unda (sunuldu?u zaman), o kendinin haks?z oldu?unu itiraf etti. O, Mustafa Cemilev’in A?PA profel komitesinde onun raporunun müzakeresine kat?lmas?na (davet edilmesine) yard?mc? oldu (oraya Rahanskiy te?ebbüsüyle ancak L. Graç davet edilirdi). O, Mustafa Cemilev’in söylevini onaylad? ve A?PA toplant? devresinde kendinin prezentasyas?na (raporunun takdim edilmesine), özellikle ona (raporuna) topra??n özelle?tirilmesi sürecinde K?r?m Tatarlar?n?n menfaatlerini hesaba alman?n zaruretini dahil ederek, mühim de?i?iklikler yapt?. Onun A?PA raporu esas?nda Ukraynaya tavsiyeler kabul edildi (oyland?), fakat devlet bu tavsiyelere önem vermedi ve önem vermemeye devam ediyor.

R. Çubarov baz? bir malumat ondan de?il de, ba?ka kaynaklardan A?PA’ya yeti?tirildi?ine çok öfkeliydi (öfkelendi). Ayn? zamanda o bana Ponsonbi’ye hiddetlenmememi rica etti, — demek ki, insan meseleyi iyi kavrayamad?. Ben ise ona hiddetlenmedim. Ama o, R. Çubarov ve Rahanskiy ona meseleyi «kavratt?klar?» gibi kavrad?.

Art?k ben anlad?m ki, R. Çubarov ancak Ukrayna’n?n içerisinde de?il de, onun d???nda da «süzgeç» i?levini ba?armakta. Art?k uluslararas? toplulu?a (BM) K?r?m Tatar halk?n?n durumu üzerine yeti?tirilmekte olan enformasyon ancak Çubarovdan veya o kontrol etti?i çanallardan yeti?tirilmeliydi.


Zaten ben 2000 senesine do?ru Milli Meclisin yüksek görev seviyesinde ak?ll?, kurnazca zeka sahibi olan, maharetle maskelenen Milli Hareketimizin dü?man?n?n bulundu?unu kavrad?m. Ben onun maharetle kökle?tirildi?ini, veya kendinin tabi e?inimleri ve d?? ?artlar? etkisinde derece derece tamamen de?i?ti?ini bilemiyorum. Tan??t???m?z?n ilk seneleri R. Çubarov’un K?r?m Tatar halk?n?n menfaatine semereli, faal ve yüreklili?in? talep eden (örne?in, Sudak ?ehrinde 1995 senesi haziran ay?nda zuhura gelen (yeralan) olaylar) faaliyetini hesaba al?rsak, ben ikinci anlatmaya meylederim. Fakat halihaz?rda bunun ehemmiyeti yok (bu önemsizdir). Milli Hareketinini arkas?ndan ya zay?fl???ndan, ya da bir kimseden görev ald???ndan dolay? (sebep) dö?menin (dö?dü?ünün) ne fark? var. Sonucu birdir!

Hiddetli protesto seslerini i?itirim! Bu elinden nas?l gelir! O Yukar? ?urada menfaatlerimizi savunur! O K?r?m Tatar konusunda dinlemeleri düzenledi! O kanun üzerinde çal??t? ve onu kabul ettirecekti — Cumhurba?kan? taraf?ndan imzalanmad?ysa, ne kabahat? var!

Evet evet. Sonra okuyunuz.

Bir zaman ben Mustafa Cemilev’e göz göze görü?memizi ve onunla kendi gözlemelerimi ve sonuçlar?m? payla?mam? rica ettim. Verece?ini vermek lazim ki, Mustafa a?a beni iki saatten fazla söz bölmeden dinledi. Fakat cevab? k?sayd?: sen yan?l?yorsun. Belki bazen Çubarov baz? ?eyleri gerekti?i gibi yapm?yor, ama bu onun eylemleri kasten yap?lmam??t?rlar. Bazen o yan?l?yor, bazen anlayam?yor, bazen ise bu onun bak??lar?, her insan?n kendi bak??lar?na hakk? oldu?u gibi, onun da kendi bak??lar?na hakk? var.

Bundan sonra Milli Meclis Reisini hiç bir ?eye inand?rmaya çal??mad?m.

 

Art?k ise R. Çubarov’un milletvekili faaliyeti ve kanunlar üzerine laf (konu?ma).

Milli Meclis taraf?ndan Ukrayna’da K?r?m Tatar Halk?n?n haklar?n?n yasasal iade edilmesine yönelik çabalar? defalarca yap?l?rd? (te?ebbüsler edilirdi). Daha 90’l? senelerinin ba??nda benim bölü?üm Milli Meclis havalesini (karar?n?) yerine getirerek ilk yasalardan (yasa projelerinden) birini haz?rlad?. Biz onu kurulunda (terkibinde) temsilcilerimiz olmad?klar? Ukrayna Yukar? ?uras?na gönderdik. Tepkisi z?f?rd?.

Sonra biz, defalarca Haklar?n ?adesi Program?, Haklar?n ?adesi Üzerine Yasa ve buna benzer çe?itli belgeleri haz?rlad?k.
K?r?m Tatar Milli Kurultay?’n?n grubu buna benzer yasay? da K?r?m Yukar? ?uras?na 94. senesinde sundu. «Rusya bloku» ve onun taraftarlar?ndan iyilik beklenilmeyece?ini bildiysek de, bu yasay? sunmak ve onun müzakeresini düzenlemek ?erefimizin davas?yd?. Onun suya dü?ürülmesi muhakkakt?.

Gerçi, bizim orada bulundu?umuzun sonunda, 18 aral?k 1997’de, KMC Y?, bizim grubumuz ç?kard??? «Milli alametine göre K?r?m’dan sürgün edilmi? yurtta?lar?n dönmesine, yerle?mesine, milli geli?imine ve onlara haklar? sa?lamaya yard?m güstermek maksad?yla al?nmalar? laz?m K?r?m Muhtar Cumhuriyeti’nin ba?ta gelen tedbirleri üzerine» karar?n? onaylad?, fakat onu hiç kimse yerine getirmedi ve getirmeye dü?ünmüyor, çünkü icra kuvveti ve mahkeme bu zamana do?ru Bütün Ukrayna adli alan?na (esas?na) geçirildi (yarg? alan? içine geçirildi).

Ukrayna’n?n çe?itli devlet organlar? (onlar? birer birer saymaktan b?k?l?r, çünkü bu Yukar? Radan?n (?uran?n) profil komiteleri, ya Devlet Milletler Komitesi, ya Cumhuriyet Milletler Komitesi, ya Milletler Bakanl???, ya Cumhurba?kan? Yönetim Kurulu, ya Bakanlar Kuruluyd?,ya ilahiri-ilahiri) bize (Milli Meclise) Ukrayna’n?n «Siyasi bask?lara maruz kalan insanlar üzerine» yasas?n?n etkisinin (geçerli?inin) K?r?m Tatarlar?na yay?lmas?na raz? olmam?z? s?rna??kça teklif ettiler. Detaylar?na inmeden: araçs?z olarak sürgünlere (hepsine de?il, çünkü insan?n sürgün oldu?u belge ile ispatlanmal?) 400600 USD haciminde zarar ödentisi, bundan sonra ise devletin bize borcu yoktur. Buna raz? olmak — kendini al?k, halk?n? ise biyokitle tan?makt?r. Sarih ki, biz buna raz? olmad?k. Fakat, 15 y?l devam?nda Ukrayna Devlet Milletler Komitesinin her bir yeni ba?kan?n?n, Hükümetten gelen her bir yeni ziyaretçinin, Ukrayna’n?n her bir seviyesindeki her bir memurun ya «eksperi»nin bu saçmayla bizle laf? (konu?may?) açt???ndan çok b?k?l?r. Bundan hepsinden midem bulan?r.

M. Cemilev’in ve R. Çubarov’un Ukrayna Yukar? ?uras?na girdiklerinden sonra durum amelen de?i?medi.

Onlar?n Ukrayna parlamentosunda ilk müddet bulundu?unda iki tedbir düzenlendi. 5 Nisan 2000 tarihinde, (fele?in cilvesi) saati saatine hem Ukrayna Yukar? ?uras?nda, hem de Avrupa ?uras? (Birli?i) Parlamento Asamblesinde K?r?m Tatar konusunda dinlenmeler düzenlendi. A?PA üzerine konu?uldu. Art?k Kiev üzerine konu?maya (lafa) ba?lay?m.

Esas raporu o zaman Ba?bakan Yard?mc?s? makam?nda bulunan M.G. Julinskiy okudu.

O, zaten K?r?m Tatarlar?na kar?? sempati ve ac?ma duyan insand?r. Fakat her bir yüksek mertebeli memur gibi o, kendinin söylevini haz?rlamad?. Söylevinde hem nisbeten muvaf?k, hem de iler tutar taraf? kalmam?? (asla olmayacak) yerler vard?. Örne?in, K?r?m Tatarlar için toprak meselesi ancak K?r?m’?n dört bölgesinde, yani Bahçesaray, Akmescit (Simferopol), Karasuv (Belogorsk) ve Kurman (Krasnogvardeyskoe) bölgelerinde mevcut imi?, güya bütün ba?ka bölgelerde bu mesele ba?ar?yla çözülmü?! Ya nas?l?!

Ve bana bu dinlenmeleri haz?rlama için mesüliyetli olan R. Çubarov’un bu hususta bir ?ey bilmedi?ini bir kimse söyleyebilir mi? Bu takdirde ben o kontrol etti?i «Kr?mskie studii» (K?r?m stüdyolar?) dergisinde yay?mlanan makaleyi ayn? tasdikle gösterebilirim! Halbuki, bu dergi Ukrayna ve ?ngiliz dillerinde ne?redilmekte ve aktif surette hem Ukrayna’da, hem de halklararas? örgütlerde ve elçiliklerde yay?lmaktad?r!

Bu (Ukrayna) dinlenmelerinin tavsiyelerinden biri — buna uygun yasay? kabul etmeydi (oylanmayd?). Böyle «Bask?lara u?rat?lm?? ve Ukrayna’dan sürgün edilmi? milli az?nl?klara mensup olan bireylerin ?eref ve hakk?n? iade edilmesi (reabilitasyonu) ve onlara haklar? sa?lama (haklar?n?n sa?lanmas?) üzerine» adl? yasa projesi Devlet Milletler Göçleri Komitesi taraf?ndan i?lendi (çal???ld?) ve (o zaman ba??nda Viktor Yüs?enko bulundu?u) Bakanlar Kurulu vastas?yla 9 ?ubat 2000’de onaylanma için parlamentoya sunuldu. Bu yasa projesi Ukrayna Yukar? ?uras?n?n genel toplant?s?nda bak?ld?. Talihimiz vard?r (varm?? ki), bu yasa kabul edilmedi!

Yine de. E?er bu yasay? tüm hacimde dikkatinize sunarsam, okur makalemi okumaya bitirmeden b?rak?r. Ancak onun özgül k?sm?n? dikkatinize sunar?m:

«Bu yasa uyar?nca bask?lara u?rat?lm?? ve Ukrayna’dan sürgün edilmi? milli az?nl?klara mensup olan bireyler olarak ancak Ukrayna d???na cebren sürgün edilmi? bireyler ve ailelerinin azalar? (koca (kad?n), çocuklar) tan?n?r».

 

Ben K?r?m Tatar halk?na kar??s? «milli az?nl?k» ifadesini (belirlemeyi) yorumlamam. Dikkat ediniz ki, torunlar (sürgünün 60 y?l?ndan sonra onlar %70 te?kil ederler) sürgün edilmi?ler olarak tan?nmazlar, ve yasa uyar?nca hiç bir haklar?na sahip de?iller.

Ya da:

«Bask?lara u?rat?lm?? ve Ukrayna’dan sürgün edilmi? milli az?nl?klara mensup olan bireylerin önceleri ya?ad?klar? yerlere dönmelerine hakk? tan?n?r.

Bu haklar?n?n yerine getirilmesi orada ya?amakta olan yurtta?lar?n haklar?n? ve kanuni menfaatlerini bozmamal?«.

 

Ya bizim dönmemiz, 60 y?l boyunca topra??m?z? ve mülkiyetimizi bedava ve haks?z yere (yasad???) kullanan di?er yurtta?lar?n nas?l «haklar?n? ve kanuni menfaatlerini» bozabilir?! Onlar?n, bizi (K?r?m Tatarlar?ndan) ecdad?m?zdan çal?nan toprak ve mülkiyetten mahrum ederek önceleri gibi diskriminasyon yapmalar?ndan ba?ka hiç bir ?eyi bozabilmez!

R. Çubarov bu kanunun kabul ettirilmesine çal??t?. Sonra, Milli Melis oturumunda o, bunun böyle bo? yasa projesi bile Yukar? ?urada onaylanmayaca??n? göstermek için yap?ld???n? anlatt?.

Birkaç sorum var. Kime göstermek? ?yi, gösterdik, sonra ne? Ya e?er de milletvekilleri kadrosu daha fazla ak?ll? olursa ve kanunu tasdik ederse? Kim sonuçlar? için cevaplar verirdi ve nas?l verirdi?

Sonki sorulara cevaplar?m var. Bunlar için Çubarov cevap vermezdi, yok. Bunlar için haklar? iade edildi gibi say?lan K?r?m Tatar halk? kar??l?k verirdi, AG?T ve BMT’ler ise bu konuyu ebediyen kaparlard?. K?r?m Tatar halk? bu kanunla ebediyle?tirilen ve hukuken tasdik edilen «hakl? haks?zl???»yla kar??l?k verirdi. E?er de baz? kimseler için bu «?akaç?klar» olsa, benim için bu millet ihanetidir (millete ihanettir).

Ya neyi «göstermek» hakk?nda ise. ??te — budur! Gösterdiler! Sonralar? mücadele, Ukrayna parlamentorizmi çerçevesi d???na ç?kmal?. Bütün dünyan?n dikkatine: derneklerimiz, uluslararasi mass-medya, hukukkoruyucu te?kilatlar, Avrupa ?uras? ve onlarla beraberinde olanlar?n dikkatine: Ukrayna parlamentosu K?r?m Tatar halk?n?n haklar?n? iade etmek istemiyor, Ukrayna devleti Sovyet makamlar? gibi K?r?m Tatarlar?n? bast?rmay? tercih ediyor!!! Yard?m ediniz! Bu kah NATO, kah BDTT (Bütün Dünya Ticaret Te?kilat?), kah Avrupa Birli?i’ne girmek iddias?nda olan devleti etkileniz!

Hay?r…Gösterdiler — kendileri bakt?lar ve sevinçle gelecek seçimlere gittiler. Demek, hem i?le me?gul olduklar?na benzer, hem de, kendilerinin yükselmelerinden ba?ka, hiç bir ?eye bütün kuvvetlerini seferber etmek gerkmez.

 

2002 senesi seçimleri: Çubarov yine milletvekili, Sürgüne U?rat?lanlar Alt Komitesi Ba?kan?d?r. Art?k o, kendinin önceki tecrübelerini hesaba alarak bu yasa projesi üzerinde i?e koyulur! Hay?r.

«Milli alametine göre sugüne u?tat?lan bireylerin haklar?n?n iade edilmesi üzerine Kanun»un projesi ancak 30 Ocak 2004 tarihinde kay?tland?, demek ki, R. Çubarov’un Ukrayna parlamentosunda ikinci müddet bulundu?unun (bulunmas?n?n) ba??ndan yakla??k iki y?l geçtikten sonra (geçti?iyle) kay?tland?.


Ve bu yasa projesi yaln?z R. Çubarov te?ebbüsüyle peyda olmad?.

K?r?m Tatar halk?n?n haklar?n?n iade edilmesi için yaln?z iki milletvekili cevapkar de?ildirler. Benim idarem, onlar?n Parlamentoda birinci müddet bulunmalar? beklenilen semereleri getirmedi?ine kanaat getirdi?inden sonra kendinin te?ebbüsüyle K?r?m Kökenli Halklar?n? Ara?t?rma ve Onlarla Dayan??ma Vakf? vas?tas?yla böyle yasa projesinin i?lenilmesine (çal???l?p ç?kar?lmas?na) grant almak için «Vozrojdenie» («Yeniden do?u?») uluslararas? vakf?na ba?vurdu. Belki bu grants?z da i? güdülürdü (ba?ar?l?rd?). Ama mesele ?unda idi ki, bize tekliflerimiz Ukrayna anayasasal kurumuna uymamalar?n? s?k s?k söylediklerinden dolay?, bu yasa projesi üzerinde anayasa türesi alan?ndaki Ukrayna’l? Adalet mütehasslar? (adliyeci — mütehass?slar) çal??t?lar.

Elbette, bu mütehass?slar bedava çal??mazd?lar. Dj. Soros’a ve onun temsilcilerine onlar?n böyle grant verdikleri için te?ekkür ederiz. Ekspert Konseyi’nin terkibine giren insanlardan bu çal??ma için para vermeye kar?? ç?kan, sonralar? (ba?ar?lmad??? yüzünden) mümkün oldu?una kadar bu paralar?n hacimini eksiltmeye çal??an yal?n?z bir insand?…O kim oldu?unu hiç (asla) farz etmezsiniz!…Bu REFAT ÇUBAROV’dur.

Ne de olsa, i? ba?land? ve sonuçland?. 2003 senesi Nisan ay?nda yasan?n karalamas? (ilk projesi) Milli Meclise sunuldu ve iki gün (!) boyunca onu i?leyenlerle (ç?karanlarla) müzakere edildi. R. Çubarov bu oturum ve gündem (gün tertibi) üzerine bilerek bu oturuma gelmedi. Düzeltmeler dahil edildi, bütün sorular oylama vastas?yla çözüldü. May?s ay?nda bu yasa projesi konusunda (projesinden) Ukrayna Bakanl?klar?n?n ve Genel Müdürlüklerinin i?tirakiyle yuvarlak masa düzenlendi (çünkü onlar yasa projesini onun parlamentoda bak?lmas?ndan önce vize etmeliler). Sonra Milli Meslis bu yasa projesinin son varyant?n? tasdik etti ve milletvekillerimize kullanmalar? için verdi. Yasa projesinin kendisi 20 000 nushal? «Avdet» gazetinde yay?mland? ve K?r?m Tatarlar?n?n büyük k?sm? onunla tan??t?.

Milli Meclis taraf?ndan 10 Ocak 2004 tarihinde i?lenilen tedbirler plan?n?n 3 maddesinde denildi ki: «Ukrayna’n?n bu kanunlar?n?n kabul edilmesine te?ebbüs etmeli:

— sürgün edilmi? K?r?m Tatar halk?n?n, milli az?nl?klar?n ve milli alametine göre sürgün edilmi? ?ah?slar?n haklar?n?n ve serbestliklerinin iade edilmesi üzerine (proje eksperler i?tirakiyle Ukrayna Cumhurba?kan? yan?ndaki (nezdindeki) K?r?m Tatar Halk? Temsilcileri ?uras? taraf?ndan haz?rland?)…»

Sonra ne?

Sonra Milli Meclis tasdik etti?i proje bir yana gitmedi.

Refat Çubarov Milli Meclis’in projesine benzeyen, fakat daha fazla k?salt?lm??, zay?flat?lm?? kendinin varyant?n? acilen (ivedilikle) kaydettirdi. Benim için onun motifleri sarihtir. Haz?rlanan ve tasdik edilen yasa projesi çevresinde onun faaliyetsizli?i göze çarpard?. Onun ikinci kez seçimlerde desteklenilmesinin (desteklenildi?inin) nafile olmad???n? göstermek lazimdi.

Ukrayna Yukar? ?uras?nda R. Çubarov kaydetti?i tüm halk?m?z?n kaderi söz konusu oldu?u (olan) yasa projesi varyant? hiç bir zaman Milli Meclis taraf?ndan bak?lmad? ve tasdik edilmedi! Refat Çubarov, Milli Meclis tasdik etti?i varyant? minder atl? etti.

Zaten, Çubarov’un varyant? 18 May?s 2004 tarihinde, yani sürgünün 60 y?l dönümüne do?ru, Ukrayna parlamentosu taraf?ndan suya dü?ürüldü.

Ayn? bu varyant 2004 senesi haziran ay?nda oylan?ld???na ra?men, Cumhurba?kan? L. Kuçma taraf?ndan imzalanmad?.

Milli Meclis tasdik etti?i varayant Ukrayna parlamentosunda kabul edilir miydi, veya yok? Kanaatimce, yok. O Çubarov’un varyant?na göre (nispeten) haklar?m?z? tan?ma alan?nda daha etrafl? ve daha kesindir. Birincisi, sarih oldu?u gibi K?r?m Tatar halk?n?n haklar?n?n iade edilmesine dair en bo?undan en doluya kadar hiç bir yasa projesinin ?ans? yoktur. ?kincisi, böyleyseyde daha fazla dolu yasa projesi sunulmal?. Hiç olmasa, sonra o kadar kul ruhlu görünmezsin. Üçüncüsü, Milli Meclis kararlar?n? hiç kimse la?vetmedi (kald?rmad?). Ve onun Reisi defalarca hat?rlatt??? gibi, e?er de karar yanl?? olsa, o yeniden bak?lmal?, ama sabote edilmemeli.

Ya da baz? kimselere mümkün mü?

Çubarov’un varyant? paralamentoda kabul edilmekle (kabul edildi?iyle) Cumhurba?akan? taraf?ndan imzalan?p hüküme geçerse iyi olur muydu?

Fikrimce, evet. Bu yasa projesi bütün problemlerimizin çözülmesine çal??masa da, R. Çubarov’un birinci milletvekili müddetinde destekledi?i varyanta göre, ve zaten K?r?m Tatar halk?n?n durumu bak?m?ndan, ileri mühim ad?m olabilirdi.

Bu dolay?s?yla yasa projesinin kaderi böylece tayin edildi!


Bununla en ilginç ?eyler ba?lar!

Bu proje için muazzam ço?unluk rey verdi, bunlar s?ras?nda komünistler, Cumhurba?kan? taraftarlar? olan gruplar: Ukrayna Bölgeleri Partisi ve bk. Cumhurba?kan? L. Kuçma’n?n buyru?usuz bu büsbütün imkans?zd?. Ama L. Kuçma oylamadan sonra tayin edilen müdette yasay? imzalamad?.

Bu nas?l paradoks?!

Yasa projesi 24 Haziran 2004 tarihinde onayland?. Parlamento içerisindeki prosedürlerden sonra Cumhurba?kan? onu 16 Temmuz 2004 tarihine kadar imzalamal?yd?.

Bu tarihten birkaç gün önce Milli Meclis üyelerine 17 Temmuza tayin edilen oturumu üzerine malümat acele ile verildi. Ukrayna Cumhurba?kan? seçimlerinde kimi destekleyece?imiz üzerine soru gündem tertibindeydi.

Çocuklar, bu nas?l bir acelecilik? Eylül ay?nda alelhusus (özellikle) bu hususta Kurultay?n toplanmas? muhakkak ta. En nihayet, oturumun 17 temmuza de?il ki, 18, 19, 20 Temmuza, ya da bir aftadan sonra gelecek tatil günlerine de tayin edilmesi mümkündü. Fakat Yok! Yok! Acele acele topland?k ve bütün meclisler V.Yü?enko yarar?na (lehine) çal??mak karar?na (çal??aca?? üzerine karara) vard?k.

?üphe yok ki, o sempatik aday, demokrat, «Ukrayna’dan yana olan» ve ilahiri ilahiri. Fakat biz her ?eyi hesaba katt?k m??

R.Çubarov, Cumartesi günü 17 Temmuzda yasa konusunda konu?urken 16 Temmuzda Cumhurba?kan? taraf?ndan yasan?n imzalan?lmas? üzerine enmormasyon yoklu?unu bildirdi. Demek, genellikle yasan?n imzalanmas? veya imzalanmamas? (imzalan?p imzalanmad???) belli de?ildi. Resmi tatil günleri dolay?s?yla Cumhurba?kan?nda dü?ünmek için iki günlük müddet vard?, ve cuma günü imzalanan belge beklenilebilirdi.

Bu oturumda karar al?nmadan önce ben böyle soru sordum: «Bu takdirde L.Kuçma yasay? imzalar m??»

Bana biz V.Yüs?enko’y? desteklememiz (destekledi?imiz) hiç kimse için s?r olmad???n? ve Cumhurba?kan?, devlet adam? olarak, bize dar?lmamak yükümlülü?ünde oldu?unu, bahusus onun parlamento gruplar? yasa projeyi desteklediklerini söylediler.

Bu böyle «s?r de?ilse», «Önümüzdeki Ukrayna Cumhurba?kan? seçimleri üzerine» konu gündem tertibinin en esas? olan Kurultay topland?rman?n ne gere?i var? Biz kimi ?a??rt?yoruz? Hem de Milli Meclis ne için böyle acelecili?iyle kendi resmi pozisyonunu yay?mlad? (aç?klad?).

L.Kuçma bize dar?l?p dar?lmad???n? bilmiyorum, fakat o bizim karar?m?z üzerine bildi?inden ben, hem de Milli Meclisin tüm kadrosu ?üphe etmiyorduk.

Cumhurba?kan? yasay? imzalamad?.

 

Cumhurba?kan?, Milli Meclis yapt??? gibi, o gün hukuki karar? de?il de, siyasi karar? ald?.


Varyanlar? sayal?m (farzedelim).

Farzedelim ki, Milli Meclis Cumhurba?kan? istemedi?i Cumhurba?kan? makam?na namzetin deste?ine karar?n? almaktan çekimsenirdi. Yasa projesinin içeri?i (içindekileri) Cumhurba?kan?n?n memurlar?na ve mütehass?slar?na önceden belli olurdu. Parlamentoda onun gruplar? art?k istedikleri düzeltmelerini oylamadan önce dahil ederlerdi. Frenleme için hiç bir sebep olmazd?. Cumhurbakan? yasay? imzalard?.

Kurultay topland?. Evet, Yüs?enko sempatimizi kazand?, 2002 senesi o kendinin seçim listesine iki millitvekili namzedimizi dahil etti, fakat bu yapt?klar?n?n bütünüdür.

Faaliyette bulunan Cumhurba?kan? Milli Meclisi legalize etti?inden (etmekten) ba?ka eri?mek istedi?imiz haklar?m?z?n iade edilmesi üzerine yasay? imzalad???yla (imzalamakla) esas i?i yapt?. Hem de, Ukrayna Anayasas? uyar?nca, hiç kimse onu kötü tarafa de?i?tire bilmez. Önceleri tayin edilmi? (belirlenmi?) insan haklar? yeni kanunlar?n tasdik edildikleri (edilmesi) veya eski kanunlar?n de?i?tirildikleri (de?i?tirilmesi) halde eksiltilenemezler.

Kurultaya do?ru kanun çal??maya ba?lar. V. Yüs?enkonun deste?ini kazanmak isteyenler Kurultayda nas?l delilleri gösterirler (ç?kar?rlar)? O çok sempatik herif oldu?unu gösterirler mi? Veya, onlar, yine onun listesine (kütü?üne) dahil edilmek istediklerini mi? Veya onun zaferinden sonra makamlara tayin edilmek istediklerini gösterirler mi?

Kendinin imzas?yla K?r?m Tatar halk?n?n haklar?n?n iade edilmesine zemin haz?rlayan Cumhurba?kan? aleyhine (pozisyonuna «kar??») rey vermeye delegelerin ço?unlu?unun kolu var?r m?? Belki varabilir, ya da varabilmez. Kurultay, her K?r?m Tatar?n?n kendi sempatisine göre oylayabilmesini (rey verebilmesini) kararla?t?rabilirdi.

Hem de genellikle, K?r?m Tatar halk?n?n Bütün Ukrayna seçimlerinde i?tiraki haklar iadesi üzerine yasa düzgülerini realize edilmeye göre (nispeten) ne kadar ehemmiyetli (imi?)? E?er de bu yasa çal??maya ba?larsa, neyle u?ra?mak gerekti?i birden görülürdü!

V. Yüs?enko önünde de özür dilemek mümkündü. Bizler için milli menfaatlerimizin en önemli olduklar?n? söylememiz tamam münasip olurdu. Biz mahiyet itibariyle ona kar?? de?iliz, fakat ahlaki bak?mdan (noktai nazardan), bizi anlay?p kar??m?za ç?kan Cumhurba?kan?na kar?? duramamal?y?z.

O, devlet adam? olarak, buna incinmemeliydi. Ama sonra baz? kimseleri listesine veya kadro yede?ine dahil eder miydi?

Cumhurba?kan? L. Kuçma «nankörlü?ümüzü» görünce yasay? imzalamad??? ba?ka bir mesele.

Vay herif vay! Biz y?llarca ona meselelerimizi anlat?yoruz, o ise, parlamentoda onun gruplar? onaylad??? yasan?n kabul edildi?inden (oylan?ld???ndan) sonra bile kabul edilemeyecek ihtarlarla veto koydu!

??te bu onun gerçek yüzü! Onunla nas?l konu?ulur, nas?l çal???l?r asla?

Yü?enko! Ancak Yü?enko!

Hangisi, söz aras?, sonralar? bir ?ey yapmad???ndan ba?ka, Kurultayda tart??mam?z devam?nda belli oldu?u gibi (sarih oldu?u gibi), K?r?m Tatarlar? için bir ?ey yapmay? vadetmedi.

Yü?enko faydas?na (lehine) deliller böyleydiler: «Biz kendinin siyasi tecrübesi, e?itim özellikleri, tahsil seviyesi, ba?ka insanlarla münasebetlerinde te?vik etti?i de?erlilikleri derecelerine göre (sayesinde) makamlar?n insanlarla, bu arada hem K?r?m Tatar Halk?yla da, diyalogunu sa?layabilecek namzedini desteklemeliyiz. E?er de biz böyle kriteryumlar üzerinden ilerilesek, zann?mca, büyük ço?unlukla önümüzdeki seçimlerde Viktor Yü?enko namzedini desteklemek karar?na varmal?y?z» (sorudan esas raporcu — R. Çubarov’un nutkundan). Demek sempatik herif ve daha fazla sempatik heriftir!

«Ya sen nereye bakt?n, ukala?! Ya sonra aylarca meydanda «turuncu (portakal)» piketinde bulundun da! — bana sorman?z lazimdir.

Gerçektir!

Yasa suya dü?ürüldü?ünden sonra, L. Kuçma’yla aralar?m?z aç?ld???ndan sonra ben, ba?ka K?r?m Tatarlar? gibi, ne yapabilirdim? Benim V. Yü?enko’nun K?r?m Tatar problemine nas?l yana?aca?? hususunda fikirlerim vard?, ve ben onlar? hem Milli Mecliste, hem de bas?n vas?tas?yla defalarca bildirdim. Fakat R. Çubarov, bütün Milli Meclise külah giydirdi?iyle (giydirmekle) bizler için ??ks?z durumu olu?turdu?undan sonra, bu durumdan en az kayblarla ç?kmak gerekirdi (ç?kma dü?ünülürdü). V. Yü?enko’y? deskledi?imiz halde onun yenildi?i hepsinden beter olurdu. Onun zaferi u?runa var kuvvetlerimizi harcamak zorundayd?k.

Bu zaman R. Çubarov ve Milli Meclisin baz? bir ba?ka üyeleri «mavi-beyaz» S. Kunitsin’in bakan koltu?unda kalmas? ve ayn? zamanda V. Yüs?enko nezdinde kendilerinin gelecekleri için kuvvetlerini esirgemediler.

Demek, bir namzedin galebesinin ihtimaline kar?? (bir namzet aleyhine) kendi karyer menfaatine tüm halk? «torpillediler», kendileri ise di?er namzedin galip olmas?n?n ihtimaline kar?? önceden onunla cilvele?melerini çal??arak mükemmelle?tirdiler.

Art?k Milli Meclis, Kurultaydan daha önce kendinin o kadar Yü?enko faydas?na (lehine) de?il de, Kuçma aleyhine pozisyonunu belirtmenin gerekli?inin sebebi apaç?kt?r. Elbette, önceden Kurultay?n seçebilmesini (seçi yapmay?) imkans?zla?t?rmakla, kendine (bireysel) yükselme imkan?n? sa?lamak maksad?yla yap?lm??t?r bu.
Bu hususta Kurultay toplant?s?nda oldukça konu?uldu (?. Umerov’un nutkundan):

K?r?m Tatar halk?n?n Kurultay? önümüzdeki seçimlerde K?r?m Tatarlar? 26 namzetten kimi destekleyeceklerini belirlemeli. Her daim bir siyasi gücü desteklememizin baz? hallerde do?ru olmad???n? ve K?r?m Tatarlar? böyle sad?kl??? yüzünden bir ?eyi elde etmeden ancak kaybettiklerini milletta?lar?mdan i?itirim. Çe?itli namzetler ile ilgili hesaplar yapmakla onlardan galip olabilir (galip olmak ?ans? en büyük oldu?u) namzetle çal??mal?. Böyle durum üzerine dü?ünelim. Biz yolumuzdan ?a?mayan olmal?y?z m?, veya kim yenece?ini tahmin etmeye çal??mal?y?z (özenmeliyiz) mi? K?r?m Tatar halk? kendi vatan?na döndü ve tüm onun hem içtimai — iktisadi, hem de siyasi — hukuki problemleri mutlaka çözülmeli. Herhangi makam bu problemleri çözmek zorunda. E?er de çözmekten çekinirse, biz amaçlar?m?za ula?mam?z için yöntemler bulmal?y?z.

Ortaklar olarak biz «Na?a Ukrayna» («Bizim Ukrayna») seçim blokuna giren siyasi güçlerle var?lan mutabakata riayet etmeliyiz. Siyasi konjonktüre yaranmak için bile kendi taahhütlerimizi bozmamal?y?z.

K?r?m Tatar Milli Hareketi her daim kendi faaliyetini demokratik prensipleri esas?nda güttü ve demokrat güçlerinden namzet olan Viktor Yüs?enko’y? destekleme bizler için priorite olmal?.

Cumhurba?kan? seçimleri memleketimiz için stratejik anlamda çok önemlidirler, fakat K?r?m Tatarlar? için onlar 2006 senesi parlamento seçimlerine repetisyon olarak da çok önemlidirler. Bu seçimlerde bizim ba?l?ca amac?m?z — en azami sutette temsili kuvvet bünyelerine girmektir. Yine de, e?er de biz 2004 senesi seçimlerinde ittifakla oy vermesek (seçi yapmazsak), 2006 senesinde problemlerimizin çözülmesinde muvaffakiyetlere eri?meyece?iz».

«Herhangi makam bu problemleri çözmek zorunda. E?er de çözmekten çekinirse (kaç?nsa), biz amaçlar?m?za ula?mam?z için yöntemler bulmal?y?z» — die söyledi?i dikkati çeker. Tamamile raz?y?m. Fakat 2004 senesi yaz?nda K?r?m Tatar halk?n?n problemleri, kabul edilen yasa ?eklinde çözülebildilerse (çözülebildiyse), bügünde bu hususta konu?mak bile zor. Yöntemler üzerine konu?ulursa, amelde görüldü?ü gibi, onlar «ba??na vur a?z?ndan lokmas?n? al, a?z?na vur lokmas?n? al» olmal?.

«Ortaklar olarak biz «Na?a Ukrayna» («Bizim Ukrayna») seçim blokuna giren siyasi güçlerle var?lan mutabakata riayet etmeliyiz. Siyasi konjonktüre yaranmak için bile kendi taahhütlerimizi bozmamal?y?z». Narodn?y Ruh Ukray?n? (Ukrayna Milli Hareketi) gözde tutulur. Biz kendi taahhütlerimizi yerine nas?l getirdi?imiz üzerine a?a??da söylerim. NRU (UMH) azalar? taahhütlerini yerine nas?l getirdikleri üzerine de söylenir. Fakat, birincisi, «Na?a Ukrayna» («Bizim Ukrayna») ile de?il de, NRU (UMH) ile siyasi (siyasi sorulardan) mutabakata var?ld?. Hem halihaz?rda bu çok sarih (aç?k) görülür. ?kincisi, K?r?m Tatar halk?n?n milli menfaatleri, Ukrayna halk?n?n ve di?er halklar?n milli menfaatleri gibi, konjonktüre de?il, kutsal bir anlamd?r. Konjonktüre bu ya bu ya ba?kas? siyasetçilerin güne? alt?nda yer bulmalar?na yönelik faaliyettir.

Kurultay — parti toplant?s? de?il, K?r?m Tatarlar?, en iyi partinin bile üyeler kadrosu de?ildir. Karar? ald?kta (karara vard?kta) onun yegane önceli?i (yönelimi) — bu ya bu ya ba?kas? delegenin seçim listesine dahil edilmesi de?il de, bu s?rf K?r?m Tatar halk?n?n milli menfaati olmal?d?r.

«Demokrat güçlerinden namzet olan Viktor Yüs?enko’y? destekleme bizler için priorite olmal?». Belki baz? kimseleri için bu böyledir. Fakat benim için s?rf priorite bu bizim milli menfaatimiz. Bütün dünyaya bakal?m, kim kimi destekler ve ne nedenle! Demokratlar demokratlar? m?? Bazen, evet.

Art?k ise ba?l?cas?: «Cumhurba?kan? seçimleri memleketimiz için stratejik anlamda çok önemlidirler, fakat K?r?m Tatarlar? için onlar 2006 senesi parlamento seçimlerine repetisyon olarak da çok önemlidirler. Bu seçimlerde bizim ba?l?ca amac?m?z — en azami sutette temsili kuvvet bünyelerine girmektir«.

Baz?lar?n (baz? birlerinin) nereye ve nas?l dahil edildi?i art?k herkese malumdur.


Bu münasebetle K?r?m Tatar halk?n? kutlar?m.

Demek. «Kanun» piyesi parlak bir surette oynand?! Milli Meclis karar? itibara al?nmad?, parlamentoda sab?k Cumhurba?kan? yard?m?yla oylama (onaylama) — hura, en nihayetinde, bu kanun tasdik edilmese de, biz listelerdeyiz (kütükteyiz).

R. Çubarov oldukça mü?külatl? ve icadi yana?may? talep eden meseleyi dahice çözmü?tü: K?r?m Tatar halk?n?n haklar? olduklar? yerde de?i?meden kald?klar? halde, K?r?m Tatarlar?n?n itiraz bildirmelerini (?ikayetlenmelerini) imkans?zla?t?rmak ve ayn? zamanda gelecek Parlamento seçimlerine haz?rl?kl? olmak için tüm gereken faaliyetler gösterdi (yapt?).

Zann?mca, milletvekililerimizin Ukrayna parlamentosunda mevcudiyedi haklar?m?z? iade eden, ya da tayin eden kanunun (yasa paketinin) kabul edilmesiyle (oylanmas?yla) kendini hakl? gösterir (temize ç?kart?r). K?r?m Tatar milletvekillerinin bütün ba?ka faaliyeti yal?n?z bu yasalar?n kabul edilmesi (oylanmas?) ihtimaline kar?? (imkan? u?runa) gündelik i?tir.

Bir kimse raz? olmayabilir. Hay?r. Milletvekillerinde yasama faaliyetinden ba?ka çok yetkileri var. Onlar ba?ka hallerde yard?m gösterebilirler, örne?in, problemlerimiz hususunda kürsüden söylev yapabilirler, çeçitli makamlara, görevli ?ah?slara kendi seçmenlerinin, bu arada K?r?m Tatarlar?n?n, çe?itli problemlerinin çözülmesi için ba? vurabilirler.

Nutuklar (söylevler) üzerine konu?mak zor, çünkü aral?ks?z onlar? gözden geçirmek veya stenografi ile yaz?lm?? metini okumak imkan?ndan mahrumum. Fakat milletvekili istizahlar?yla ilgelendim.

 

2002 senesi ?ubat ay?ndan 2005 senesi Ekim ay?na kadar R. Çubarav i?bu milletvekili istizah önergelerini verdi:

17.12.2002
Ukrayna Ba?bakan?na
YUNESKO taraf?ndan dünya miras? listesine dahil edilmi? Lvov ?ehrinin merkez k?sm?ndaki tarih bak?m?ndan önemli in?aat objelerinde restorasyon i?lerini finanse etmeyi süratlendirme üzerine
tasdik edildi
Müellifta?lar (ortaklar): Kadenük Leonid Kostantinoviç, Tanük Leonid Stepanoviç, Toloçko Petro Petroviç, ?kil Andriy Vasilyoviç.

 

26.11.2003
Ukrayna Güvenli?i Hizmeti Ba?kan?na
K?r?m Muhatar Cumhuriyetinde kanun d??? narkotikleri da??tma alan?nda etnik cinai gruplar?n varl??? üzerine istatistiki malumat verme münasibetiyle
tasdik edildi

05.03.2004
Ukrayna Ba?bakan? Yard?mc?s? — Dmitro Tabaçnik ad?na
Ukraynada enfeksiyonlu hastal?klarla mücadelenin durumu üzerine
tasdik edildi
Ortaklar: Kendzyor Yaroslav Mihayloviç, Kostinük Bogdan ?vanoviç

 

07.04.2004
«Kiyivmiskbud» («Kiev?ehriin?aat?») adl? holding kumpanyas?n?n «Ekos» adl? ba?l? i?letmesinin Genel ba?kan? ad?na
«Ekos» i?letmesi kullanma için kabul etti?i yeni in?a edilmi? evlerde kar ç?karmak maksad?yla asansör levaz?mat?n? istismar (etme olutlar?) üzerine
tasdik edildi
Ortaklar: Taran Viktor Vasilyeviç, Hmara Stepan ?lliç

 

02.03.2005
Sa?l?k Koruma Bakan?, Herson bölgesel devlet yönetim kurulu Ba?kan? ad?na
Herson bölgesel ?uras?n?n «Hersonoblfarmatsiya» adl? bölgesel kamu eczac?l?k i?letmesinin meydana getirilmesinden karar?n?n yerine getirilmemesi münasebetiyle
tasdik edildi
Ortaklar: Grigoroviç Liliya Stepanivna, Omelçenko Grigoriy Omelanoviç, Tarasük ?gor Grigoroviç, Çornovolenko Oleksandr Vilenoviç

 

20.10.2004
Ukrayna Ba?bakan?, Ukrayna D??i?leri Bakan?, Tabi Ortam Korumas? Bakan? ad?na
Rusya taraf?ndan Tuzla adas? yan?nda bendin in?a edilmesinin Ukrayna ve Rusya Federasyonu aras?nda dostluk, ortakl?k ve i?birli?i Sözle?melerine (Mutabakat?na) uymas? veya uymamas? (uygun olup olmad???) üzerine
tasdik edildi
Ortaklar: Lebedivskiy Valeriy Anatoliyeviç, Çornovolenko Oleksandr Vilenoviç, Yavorivskiy Volodimir Oleksandroviç

 

06.04.2005
Ukrayna Genel Savc?s? ad?na
Livadya kasaba ?uras? Livadya’da Hitler’e kar?? sava?an birli?e giren devletlerin önderlerine heykel dikmesinden karar ald???yla kendi yetkisi d???na ç?kma üzerine

 

01.06.2005
Ba?bakan ad?na
Akyar (Sevastopol) ?ehri ?uras? taraf?ndan katoliklerin Sovyet devrinde millile?tirilmi? Kliment Roma-katolik tap?na??n? geri almalara haklar?n? hesaba katmama münasebetiyle

 

01.06.2005

Genel Savc? ad?na

Savc?l?k memurlar?n?n Mambetov yurtta??m?z?n ölümünün ?artlar?n? soru?turmaya fomalistçe yana?mas? münasibetiyle.

 

 

Gördü?ünüz gibi, burada ne toprak ihtilaflar?, ne K?r?m Tatar dilinin statüsü ve problemleri, ne okullarda h?ristyanl??? empoze ettirme, ne «Kotton Klub», ne camilerin geri verilmesi, bu s?rada Ukrayna Y? mal? olan Nikita Camisi, ne i?e al?nd?kta (al?nma sürecinde) diskriminasyon, ne kültürel miras?m?z? koruma, ne K?r?m «kazak»lar?n?n ba?takl?klar?, ne… an?l?r.

Siz görmedi?iniz gibi ben de görmüyorum.

Ben Lvov sakinleri ve Akyar katolikleri, «Hersonoblformatsiya» tak?m?, «Ekos» asansörlar?n? kullananlar için çok rahat?m (onlar?n hesab?na rahat?m).

Bizi böyle kayg?layanlar bulunsayd?…

Belki K?r?m Tatarlar?n?n menfaatlerine de?en iki istizah önergesi vard?r. ?kisi dört y?l içinde. ?kisi ikinci müddette.

Miletvekilinin memurlarla, devlet organlar?yla görü?melerden ba?ka, seçmenlerinin menfaatlerini savunmalardan ba?ka bir faaliyeti vard?r.

1999 senesi Milli Meclis, Ukrayna Cumhurba?kan? nezdinde (yan?nda) K?r?m Tatar Halk?n?n Temsilcileri ?uras? statüsünde legalize edildi?inden sonra (R. Çubarov bu organda Ba?kan Yard?mc?s? olarak tasdik edildi) problemlerimizi Cumhaurba?kan?n?n akl?na ve kalbine yeti?tirmeye gayret etti?imiz birkaç görü?memiz düzenlendi. Böyle görü?meler neticesinde Cumhurba?kan? genel olarak çe?itli hizmetlere ve genel müdürlüklere vazifeler verirdi.

Cumhurbakan?, havale etti?i vazifelerin yerine nas?l getirilmeleri (getirildikleri) ayr? söze bir konudur. 2001 senesi Eylül ay?nda Yalta ?ehrinde olan ümidimizi çok fazla besleten görü?memiz akl?mdad?r. ??te vazifelerden baz?lar?:

…A. K. Kinah ad?na

K?r?m Tatarlar?n?n, hem de ba?ka milletlerin Ukrauna toplumuna entegre edilmesi, onlar?n kültürlerinin ve e?itimlerinin ya?at?lmas? (yeniden canlanmas?) ve geli?tirilmesi üzerine Program ve 2002-2005 senelerine K?r?m Tatar gençli?inin sosyal adaptasyonuna yard?mc? olan (yard?m eden) Program tasdik edilmeli.

Müddet — 2001 senesi ekim 30-una kadar.

 

2001-2005 senelerine, K?r?m Muhatar Cumhuriyetine daimi ya?amalar? için dönen sürgün edilmi? K?r?m Tatarlar?n? ve ba?ka milletlere ait bireyleri yerle?tirme Program? üzerinde yeniden çal??mal? ve tasdik etmeli (çal???lmal? ve tasdik edilmeli).

Müddet — 2001 senesi ekim 30-una kadar.

?. O. Mitükov S. R. Stanik adlar?na

«2001 senesine Ukrayna Devlet bütçesi üzerine» Ukrayna yasas?nda öngörülen K?r?m Tatarlar?n?n ve ba?ka Milletlere ait bireylerin yerle?tirme ihtiyaçlar?n?n kar??lanmas? ile ilgili tedbirler dolu hacimde finanse edilmeli.

Müddet — 2002 senesi ocak 1-ine kadar,…

 

L. Kuçma

29 eylül 2001 tarihi

 

Ukrayna müdürlükleri K?r?m Tatarlar?na dair kararlar?n? bizden sormadan ald?klar?n? tenkit etti?imize cevaben (kar??l?k olarak) L. Kuçma bütün programlar bizle uzla??laca??n? ve bizim önergelerimiz hesaba al?naca??n? vadetti.

Milli Mecliste buna benzer durumlarda oldu?u gibi al??k? haline gelmi? hummal? surette i? ba?land?. Bütün bölükler havalalerin projelerini okurken kendi tekliflerini, hesaplar?n?, kan?tlar?n?, notlar?n? haz?rlard?. Ukrayna makamlar?n?n, ekimin yar?s?na kadar bütün tekliflerimiz üzerinde çal???p resmen onlar? proglamlara dahil etmeleri için bütün gereken vesikalar?n i?lemi aceleten yap?ld?! Çabuk-çabuk, bütün ?eylerin do?ru i?lemini yapmal?, imkanl? itirazlar? hesaba almal?, tekliflerimiz gerçe?e (realiteye) uymal?! Nihayet, bu öyle böyle muvakkat kararname de?il de, vatana dönme sürecinde hüküm süren karmakar???kl??? ve peri?anl??? ad?m ad?m, derece derece tertipe çekebilecek bir s?ra programlard?r. ?htimal, neticede çok beklenilmi? mal?m?z?n düzenli verilmesine (geri vermeye), haklar?m?z?n iade edilmesine (iade etmeye) eri?ebiliriz. Yeti?meli, ancak yeti?meli!

Toplad?k, i?lemini yapt?k, gönderdik. Cevaben bir ses bile ç?kmad?.

Ancak 2002 senesinin yar?s?nda program?n tasdikini al?yoruz. Tekliflerimiz tabiatta olmad??? gibi onlardan eser bile kalmad?. Her ?ey ilk varyantta oldu?u gibi — primitif bir ?ekilde, budalaca, yanl?? kap?ya demektir.

Ama da alçak herifler!

O zaman ben ara s?ra Kiev’e var?rd?m. Devlet Milletler Komitesine girince bu programlara ili?kisi olan (programlarla ilgili) tan?? meslekta?lara (insanlara) ne oldu?unu sordum. Cevap çok ?a??rt?c?yd? — biz siznizle, yani temsilciler ?uras?yla, yani Milli Meclisle uzla?t?k…

??????????????????…

Kimle, kimle uzla?t?n?z?! Biz size yaz?l? ?ekilde ve oldukça resmen (resmi surette) temsilciler ?uras?n?n tekliflerini sunduk da? Kimle siz, nihayet, uzla?t?n?z?!

R. Çubarov girince her ?eyin yolunda oldu?unu söyledi.

???????????????????!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

2002 senesi Haziran ay?nda ya Milli Meclisin, ya onun prezidyumun toplant?s?nda R. Çubarova bu nas?l ?ey oldu?unu sordum. Cevab? çok ?a??rt?c?yd? (taacüplüydü)! — ya ne manas? (önemi) var bunun: ben orada Seminojenko (o zaman K?r?m Tatar konusunda çal??m?? (mevzuat?n? gütmü?) Bakanlar Kurulu Ba?bakan? yard?mc?s?) ile görü?tüm. O bana bizde baz? bir teklifler oldu?unu söyleyip, bu hususta ne dü?ündü?ümü sordu. Ben söyledim ki, benim için en önemlisi — bu ka??tlar de?il, benim için en önemlisi — finanse etme. Gerekti?i gibi, bütçeden para ay?r?l?r m? (verilir mi)? — diye sordum. Seminojenko — evet diye kar??l?k verdi. Çok güzel böyleyse.

Ayn? zamanda R. Çubarov ?a??rm?? Milli Meclis üyelerine bakarak gözlerini k?p??t?rmazd?.

Ben çok k?zg?nd?m. Milli parlamentomuzun i?ini bo?una ç?karmana senin ne hakk?n var?! Cumhurba?kan? (Ukrayna yasas? olan bütçeyi anmadan) kesinlikle «K?r?m Tatarlar?n?n ve ba?ka milletlere ait bireylerin yerle?meleriyle ilgili tedbirlere» vermeyi (ay?rmay?) emretti?i paralar hesab?na m?? Sen bu paralar? kazan?yor muysun?

Yüksek rütbeli devlet memurlar?n?n dikkatine sunulan Milli Meclis kararnamesini (bizler için çok önemli olan programlara düzültmelerin bir tüm paketini) basbaya?? ?üpheli bulmak de?il de, ona kabaca ve alenen tükürmek için sen kim miysin?!!!

Bu yal?n?z i?bu karar? bozmak de?il de, bu devlet memurlar?na Milli Meclise tükürebileceklerini hissettirmektir, mademki Çubarov’la «uzla?mak» kafidir! Onlar böyle de yapt?lar, — mektuplar?m?za bile kar??l?k vermediler.

Bundan sonra Ukrayna üstlerinden (hem a?a??lar?ndan) Milli Meclis azalar?ndan hiç kimsesine belli olm?yan bir ?eyden Milli Meclisle (veya K?r?m Tatar Halk? Temsilciler ?uras? ile) uzla?t?klar?n? i?itmi?sem (i?itti?imde) onlar bunu Çubarov’la «uzla?t?klar?n?» anlar?m.

Böyle entrikan?n parlak ve oldukça ars?z misali — bu art?k haberi yay?ld??? (yay?lm??) ve bügüne kadar sonuna yetmeyen K?r?m Tatarlar?n?n yerle?meleri için Ukrayna bütçesinden finanse etme ?emas?n?n de?i?tirilmesidir.

Do?rusu (gerçekten), bütçe ve umumen para ve finanse konular? benim vazifeme ait konular de?ildi, hem de ben onlarla ilgilenmiyordum. Bu sebepten 2004 senesi yaz?nda Milli Meclis toplants?nda o zamanki Ba?bakan Yard?mc?s? ve Kurultay taraf?ndan tavsiye edilenlerden olan KMC Y? milletvekili — Edip Gafarov’a güvensizli?inin belirtilmesi (belirtildi?i) benim için sürprizdi. Onun Ukrayna Devlet Milletler Komitesi’ne yazd??? mektupla devlet bütçesinden paralar KMC Cumhur Milletler Komitesi hesab?na de?il de, dosdo?ru onun Esas ?n?aat ?darecili?i hesab?na ay?r?laca??na raz?l?k vermesi (verdi?i) buna nedendi.

Gerçi, ben bu ?emalar? çok iyi anlamad???m için pozisyonum nisbeten bitaraft? (tarafs?zd?). Fakat, Milli Meclis Reisi bundan rahats?zlansa, belkidir, buna sebepler vard?r. Ama ben bu toplant?da bulunan Edip Gafarov’u görünce o baz? bir ?eyleri sonuna kadar söylemedi?ini görürdüm. Fakat neyi — anlamad?m.

Kurultay?n Eylül toplant?s?nda E. Gafarov Milli Meclis karar?na tabi olmad??? için delege yetkilerinden mahrum edildi. Ben, bu sorunun konu?uldu?u ve oylan?ld??? (onayland???) anda E. Gafarov’un kendisi görevle gitti?i yerden trenle dönmekte oldu?u sebebinden buna kar?? oy verdim (oylad?m). Bak?lman?n bir-bir yar?m saate geciktirilmesi (geciktirildi?i) onun (Edip Gafarov’un) delegeler kar??s?na gelmesi ve, en az?, anlat?m vermesi (anlatmas?) için yeterliydi. Tabii, böyle hareket (eylem) ço?unlu?un onun hakk?nda dü?üncesini de?e?tirebilmezdi, fakat insan, ona kar?? yap?lan (o suçlan?ld???) suçlamalara kar??l?k verebilirdi. Muhakkak, bu hakk?ndan onu mahrum ettiler.

Naho? bir vak?a, fakat buna benzer vak?alar az de?ildir. Ben, ihtimal, onu unuturdum, e?er de, Milli Meclisin di?er vazifesini (KMC Y? K?r?m Tatar milletvekillerinin faaliyeti üzerine hesabat) yerine getirerek gereken malümat? elde etmem için Edip Gafarov’la görü?meye mecbur olmad?ysam. Konu?mam?z devam?nda çe?itli konulara dokunuldu. Bunlar s?ras?nda Milli Meclis kararlar?na itaats?zl?k gibi art?k «Azatl?q» hareketine «tak?lm??» suçlanmalar konu?uldu. Ben o bana kendine kar?? gösterilen itirazlar?n özünü etrafl?ca anlatmas?n? rica ettim.

Ans?z?n o söyledi ki:

Ben Devlet Milletler Komitesine gelince Devlet Milletler Komitesi taraf?ndan Gennadiy Moskal’in imzas?yla, K?r?m taraf?ndan Cumhur Milletler Komitesi Esas ?n?aat ?darecili?i Ba?kan? — ?sa Haybullaev imzas?yla tasdik edilmesi lazim finanse etmenin de?i?tirilmesinden mukavele art?k haz?rd?. Vesikay? okudu?umdan sonra onun vize edilmesine kesinlikle kar?? ç?kt?m. K?r?ma dönünce bu hakta Bakanlar Kurulu Ba?kan? — Sergey Kunitsin’e söyledim. 3 günden sonra o bana Ukrayna Anayasas? uyar?nca Bakanlar Kurulu taraf?ndan imzalanmas? gereken K?r?m Tatarlar?n?n dönmesi ve yerle?mesinden Program?n finanse edilmesi üzerine mukavelenin imzalanmas?na vekalet ka??d?n? teslim etti. Bu prosedür yenilik de?ildir: bu mukaveleyi biz 14 y?l boyunca her y?l imzalard?k. Kiev’e gelince, daha tren istasyonunda bulundu?umda, R. Çubarov bana telefon edip benim görevli gitmemin maksad?n? sordu ve onsuz bir i?e giri?mememi rica etti. Görü?memizin vaktini sonra söyleyece?ini söyledi. Saat 11-e kadar bekledi?imden sonra, ben Devlet Milletler Komitesine telefon ettim, — bana G. Moskal beni bekledi?ini söylediler. Devlet Milletler Komitesi Ba?kan? odas?na girince orada Çubarov bulunuyordu. Biz di?er odaya ç?kt?k, o bana mukaveleyi imzalamak ricas?yla ba?vurdu. Mukavelenin geçmi? y?llarda oldu?u gibi oldu?una kanaat getirdi?imden sonra ben onu Refat Çubarov’un huzurunda imzalad?m ve K?r?m’a döndü?ümle i?imi devam ettim. Bir müddet sonra hava oyunu ba?lad?: ne için finanse etme prosedürü de?i?tirildi?Hiç kimse, bahusus (en fazla) ben, hiç bir ?eyi de?i?tirmedi, 14 y?l boyunca mukavelenin imzalan?lan varyant?n?n ayn?s? imzaland?. Fakat ben R. Çubarov ne maksatla G. Moskal’in odas?nda bulundu?unu anlayamad?m. Ben mukavelenin ilk varyant?n? vize etmedim, Anayasa uyar?nca öngörülen mutat varyant? imzalad?m.


Kurultay?n belli toplant?s?na gelince ise, tekrar söylerim, Kurultay delegelerinden geri ça??r?lmamdan (üzerine) soru benim yoklu?umda çözülmü?. Ben görevli gitmemden dönmekteydim, bana Ayder Mustafaev telefon etti, ben Akmescit’e yak?nka?t???m? ve 40 dakikadan Kurultayda bulunaca??m? söyledim, fakat bir kimseye bana güvensizlik belirtilece?i (belirtilmesi) gerekirdi. Kurultay delegelerinden geri al?nmam? kabul etme (oylama) zorunluydu (zorlay?c?yd?), soru oya üç kez koyuldu. Böylece her ?ey sonuçland?.

Sonuçland??? gibi sonuçland? i?te, — «top a?z?na et» kullan?ld???ndan sonra yenir…

Bu, elbette, kahramanl?k de?il, hem de armebeton sebat? de?il. Ya ne için K?r?m Tatar memurundan Milli Meclise, Milli Meclisin kendisi — Refat Çubarov, itaatl?l?k talep edildikte, onda armebeton sebat olmal? (Ya ne için Milli Meclise, Milli Meclisin kendisi ise — Refat Çubarov, itaatl?l?k talep edildi?i K?r?m Tatar memurunda o olmal?)?

Daha söylerim ki: finanse etme ?ekli, makamlara tayin etme çok mühim ?eylerdir. Onlar vastas?yla ciddi süreçler gütülebilir, bunlar s?ras?nda K?r?m Tatar halk?n? bozuklama (degradasyon) haline devaml? olarak getirilme (götürülme).

Fakat bundan daha korkunçlu ?eyler vard?r.

14 ?ubat 2004 tarihindeki Milli Meclis toplant?s?nda ben K?r?m Tatarlar aras?nda petisyon kumpanyas?n? geçirmeyi teklif ettim. Vesika projesi Birle?ik Milletler Te?kilat?’n?n, Avrupa ?uras?’n?n, Avrupa Tehlikesizli?i ve ??birli?i Te?kilat?’n?n, Avrupa Birli?i’nin, Hükümetlerin ve dünya toplumunun dikkatine sunuldu. Onun ad? — «Bizi diskriminasyondan savununuz — haklar?m?z? iade etmemize kat?l?n?z!»d?. Onda böyle problemler yans?land? (kendi aksini buldu):

1. Özelle?tirme sürecinde K?r?m Tatarlar?n?n topraktan mahrum edilmesi.
2. Sürgün edildikte (edildi?inde) cebren al?nan mülkiyet yerine tazminin veilmemesi (tazminat?n yoklu?u).
3. K?r?m Tatarlar?na kar?? i?e al?nd?kta (al?nd???nda) ve makamlara tayin edildikte (edildi?inde), parlamentoya seçildikte diskriminasyon yap?l?r.
4. K?r?m Tatar dili Ukrayna ve K?r?m içtimai ya?am?ndan ihraç edilen dildir.
5. Rusla?t?r?lmakla tahrif edilmi? K?r?m toponimisinin peki?tirilmesi (tesbit edilmesi).
6. K?r?m Tatar halk?n?n Ukrayna’da yasal statüsünü (yasama) tayin etmeden (dura?anla?t?rmadan) ve haklar?n? iade etmeden kaç?nma.

Bu te?kilatlara müracaat bundan ibaretti:

«Ukrayna devleti dönmenin ve yerle?menin bütün süresi devam?nda bize kar?? sistemli ?rk ay?r?m?n? düzenleyerek klasik müstemlekeciler gibi siyasi, kültürel ve ekonomik köleli?terilmemize eri?mekle beraber bizim hem bireyler grubu olarak, hem de tüm bir Avrupa halk? olarak haklar?m?z?n iadesine engel oldu ve olmaya devam ediyor.


Müracaat?m?z, dikkatinizi çekmekle günümüzde, yani 3 biny?ll???n ba??nda, olmas? mümkün de?il çok tuhaf duruma giri?menize icap ettirece?ini ümit ederiz
«.

Fikir ilk evela benimdi. Milli Mecliste benden ba?ka hiç kimse buna benzer müracaat? haz?rlamad?. Fakat bu s?r de?ildi, meslekta?larla konu?urken, Ukrayna’y? onu uluslararas? topluluk (BM) nezdinde ele?tirmemiz vas?tas?yla etkilemek gerekti?ini aç?k söylerdim. Bunun ba?lan??c? ise Bütün Millet petisyon kampanya olmal?.

7 Mart 2004 tarihinde Milli Meclis toplant?s?na gelince bu te?ebbüsün di?er varyant? oldu?unu ans?z?n gördüm. Refat Çubarov kendinin «SSSR rejimi gerçekle?tirdi?i K?r?m Tatar halk?n?n cinaiyane sürgünlü?ünün sonuçlar?n? giderme» adl? vesikas?n? sundu.

Varakan?n tonu ve içeri?i y?l??kan ve sadakat yeminliydi. Ba?l?ca sonuçlar bundan ibaret ki: bütün dünya K?r?m Tatarlar? yüzünden çeken Ukrayna’ya yard?m göstermeli, ve en mühimi, onun topraksal bütünlü?ünü ve e?emenli?ini savunmal?, bütün problemlerimizi Ukrayna yasalar? esas?nda çözmeli.

Bu problemler nas?l olduklar?na bakmadan…

Süslü püslü sözler alt?nda en esas? okulur.

Gerçekte bu K?r?m Tatar halk?n?n kendi mukadderat?n? kendi tayin etme hakk?ndan vazgeçmeydi!

Çünkü, e?er de herhangi bir halk?n problemleri onun topra??na sahip olan devletin yasalar?, bu yasalar?n bu halk?n haklar?na, bu arada tabii ya da devletler hukukunda tesbit edilen haklar?na da, uymalar?na veya uymamalar?na ra?men (uyup uymad???na ba??ms?zca), esas?nda çözülmeliyse, hem de ba?ka devletlerin bu halka de?il de, bu devlete yard?m göstermeleri istense, bu problemlerin çözülmesine hiç kimse kat?lmaz, çünkü bunlar tamamen idare eden devletin dahil i?idir.

Be?eriyet tarihinde ya bu ya ba?kas? halk?n hükümdarlar? kendi halk?na ihanet ettikleri bellidir. Antanta birli?i önünde kapitülasyon imzalam?? sonki Sultan?, ya da taht?ndan feragat etmi? ?ahin Giray’? hat?rlayal?m.

Fakat ba??ms?zl???, devletçili?i kaybetme, genellikle K?ral?n, Çar?n, Han?n, Hükümetin, Ba?komutan?n, Parlamentonun kendi mukadderat?n? kendi tayin etme hakk?ndan vazgeçmesi bu ba?ka. Çünkü kendilerini koruyarak, onlar kendilerine halk onlara vermedi?i yetkileri benimsiyorlar. Kendi mukadderat?n? kendi tayin etme — bu her bir halk?n do?al hakk?d?r. Bu hak halkta onun oldu?u sebebinden ve onu idare edenlere ba??ms?zca vard?r.

Böylece, sömürge zulmü alt?nda bulunan bütün halklar, bu zulüm yüz ve bin y?llarca sürdü?ü halde bile, millet hainleri taraf?ndan nas?l ve ne say?da varakalar imzalan?ld???na ra?men, kendi mukadderat?n? kendi tayin etme hakk?na sahiptirler. Bundan fazla, ça?da? devletler hukuku uyar?nca çok iyi say?lm?? hükümet bile kendi milletinin kurtulu?u u?runa devletçili?inden, ba??ms?zl???ndan, e?emenli?inden, özerkli?inden feragat vesikas?n? imzalabilir. Sonra böyle vesika bu halk?n kendi mukadderat?n? kendi tayin etme hakk?n? tan?ma için mani de?ildir. 1945 senesinde Almanya’n?n ?arts?z kay?ts?z teslim oldu?unu hat?rlayal?m. Bügünde ise ne var?

En nihayet, Ukrayna SSSR terkibine «gönüllü olarak» girdi. Fakat o zaman bu karar I Bütün Birlik ?uralar? toplant?s?nda kasten seçilmi? TsK VKP(b) ve TsK KPU (Ukrayna Kömünist Partisi Merkez Komitesi) «delegeler» taraf?ndan kabul edildi (oylan?ld?).

Bizim halde en korkunçlusu bu idi ki: bu vesika Kurultayda ya da Milli Mecliste oylan?lmas? için tahsis edilmi? de?ildi. Kendi mukadderat?n? kendi tayin etme hakk?ndan feragat vesikas?n? gönüllü olarak (harp, soyk?r?m, sürgün, tehditler, katliam ?artlar?nda de?il de) yeti?mi? K?r?m Tatarlar? imzalamal?lard?, demek, her petisyonda odu?u gibi, ideal surette bütün K?r?m Tatar halk? imzalamal?yd?.

?mza toplaman?n tamamlanmas? ve bu petisyonun alacak olanlara yeti?tirilmesi K?r?m Tatar halk?n?n kendi mukadderat?n? kendi tayin etme do?al hakk?ndan ebediyen vazgeçmesinden resmi vesika olurdu!!!


Böyle vazgeçme art?k hiç bir zaman ne torunlar?m?z, ne de ba?kalar? taraf?ndan reddedilirdi.

Ak?llar?n?za getiriniz?! Niyetine göre K?r?m Tatar halk?n? sistemli diskreminasyona u?ratan Ukrayna Devletini etkileme arac? olarak kullan?lmal? (kullan?lmas? lazim) petisyon kampanya Refat Çubarov yard?m?yla bütün haklar?m?z?n gönüllü teslim edilmesine çevirilebilirdi!!!

Tart??ma çok k?zg?nd?. Neticede sonki varyant? ç?karmak üzere i? grubu meydana getirildi.

Bu i? grubunun i?i bitirilmededen önce ben Jenevre’ye, orada eksper olarak kat?ld???m her y?lki BMT toplant?s? düzenildi?i sebebiyle, gitmeye mecburdum.

Döndü?ümden sonra ben bu sonki varyant olarak adlan?lm?? vesikan?n hem içeri?ine göre, hem de ad?yla Refat Çubarov’un projesine çok benzedi?ini kaydettim. Bundan fazla, Milli Meclisin 14 Mart 2004 tarihindeki toplant?s?nda bu proje oybirli?iyle esas olarak kabul edildi. Petisyon kumpanyan?n ba?lanmas? gelecek ad?m olacakt?…

Q?smet!

23 mart 2004 tarihinde skinhedler (rus neonazistleri) K?r?m Tatar gençleri grubuna sald?rd?lar. K?r?m Tatarlar?n?n tarihi ba?ka yolundan gitti.

Daha…

R. Çubarov’u onun mitinglerde, televizyonda, radyoda ç?k??lar?na göre de?erlendirenler, muhakkak, ben dozunu kaç?rd???m? dü?ünebilirler.

Ne ise de, bu senenin may?s ay?nda Bahçesaray’da olup geçen Cumhurba?kan? V. Yüs?enko’yla görü?menin i?tirakçileri olan Milli Meclis azalar? onun söyledi?ine ?ahittirler.

Görü?meden birkaç dakika önce, Han Saray’?n geçitlerinden birinde R. Çubarov görü?mede ne hususta konu?ulaca??n? müzakere etmek üzere Milli Meclis azalar?n? toplad?.

Bunda tekmil Çubarov’du. Milli Meclis bu görü?meye vesikalar az?rlad??? ve sorunlar dairesini belirledi?i onun dikkatine de?er de?il imi?, ona hepsi bir. Konuyu onun kendisi belirlemeli.

Onun gayretleriyle haklar iadesi yasas? suya dü?ürüldü?ü sebebinden, ve halka bir ?eyler vadedilmesi lazim 18 may?s yak?nla?t??? için, onu heyecana dü?üren yal?n?z bir ?ey -Yüs?enko yan?nda yasay? nas?l kabul ettirmekti.

Yasa sebebinden de?il, hay?r… Kendinin semereli çal??t???n? ve Yüs?enko faydas?na oylamam?z?n do?rulu?unu göstermek için.

Bu onu tasaland?rd??? yüzünden o ba?ka konular?n ilan edilmesini istemedi. E?er de o yar?m saat — bir saat içinde Milli Meclis önünde Yüs?enko’y? kand?r?rsa (Ukrayna parlamentosunda müstakbel Cumhurba?kan?yla beraber geçirilen iki müddet ona yetmemi?ti (azl?k etmi?ti)), ve Yüs?enko 18 may?sa do?ru ya yasay? (Kuçma yerine) imzalarsa, ya da onun yeniden olumlu oylamas?n? sa?larsa — Çubarov «Yukar? ?urada u?runa sava?t???» maksada eri?ti demek! «Seviniz beni ve say?n?z»! Bu hem Kurultay toplant?s?na, hem de Ukrayna parlamentosu seçimlerine i?inin yap?lm?? k?sm?: «Ya aysa, ya ben olmazsam, kim olur!…» Biz — Milli Meclis azalar? ise ?ahit oluruz.

Biz bütün i?in onun karyer menfaatinde toplanmas?n? imkans?zla?t?rd?k. Sorunlar?n ilk dairesine «Kotton Klub» davas?n? yeniba?tan tetkik edilme konusunu ve sosyal — ekonomik sorunlar? dahil ettik.

Sonra Cumhurba?kan? bütün problemlerimizi dinledi. Fakat, yukar?da yazd???m gibi, her ?ey ac?nacak bir halde sonuna erdi.

Dikkate de?er ?u ki: Cumhurba?kan? önünde bizi onu desteklememizin lüzmüne kand?rarak, R. Çubarov Cumhurba?kan?na harfi harfine bunu soraca??n? vadetti: «Millet var m?? Yok m?? Siz onu kabul etersinizmi?»

Fakat ancak on dakikadan sonra Yüs?enko yan?nda o böyle söyledi (sorular sordu) ki: «Ukrayna için K?r?m Tatarlar? kimler? Müttefikler, yoksa ça?r??»

«Millet var m?? Yok m?? Siz onu kabul tab?rs?n?zmi?» ve «Ukrayna için K?r?m Tatarlar? kimler? Müttefikler, yoksa ça?r??» söyledikleri mana cihetten tamamen farkl?d?rlar.

Demek millet mi — millet de?il mi art?k önemli de?il. Ukrayna noktai nazar?ndan biz ona dostlar olmam?z çok önemlidir. Ya da bizi sevmezler?

Cumhurba?kan? ilk sorusunu i?itmese de, Milli e?emenlik Deklarasyonunu lagv etmemizi talep ederek ona kar??l?k verdi. «Sever mi — sevmez mi» sorusuna cevaben o bizi bu la?vdan sonra seveceklerini aç?k anlatt?.

Bu anlamda, «onlara sevilmesi gerekir»in kar??l???nda R. Çubarov’un b?ld?r bütün halk?n kendi mukadderat?n? kendi tayin etme hakk?ndan vazgeçmesini düzenleme gayretleri art?k fantastik olarak telakki edilmez. Halklararas? toplulu?a kar?? çevirilen enformasyon süzgeci zehire çevirilmeye ba?lad?.

Milletvekilimizin semereli faaliyeti görüldü ve kaydedildi. Onda «yararl?klar? için» iki Ukrayna ni?an? var.

Cumhurba?kan? emri uyar?nca «Yararl?klar için» ni?an ekonomik, ilim, sosyal — kültürel, sivil ve Ukrayna yarar?na ba?ka içtimai faaliyet alanlar?nda üstün eri?meler için verilir.

 

Fakat sözün özüne, yani Milli Meclis kararlar?n?n yerine getirilmesine dönmek isterim.

Bütün söyledi?im dikkate al?n?rsa, ali temsilci organ?n karar?yla ancak Reisinin birinci Yard?mc?s?na oynamak mümkün oldu?u dü?ünülür.

Bu spor çe?itinde onda rakipler elbette yok. Fakat milli idare muhtariyeti sisteminde ancak Milli Meclis de?il de, Milli Kurultay da emredemedi?i statü bak?m?ndan a?a??ca olan insanlar vard?r.

Geçmi?te olmu? ve gelecekte olacak çe?itli seçimler dolay?s?yla Ukrayna Halk Hareketi partisiyle ba?lanan sözle?meden çok bahis edilir.

Bu sözle?me 2001 senesinde böyleydi:

 

K?r?m Tatar Milli Meclisi
ve Ukrayna Milli Hareketi partisi
aras?nda siyasi i?birli?i üzerine


Sözle?me

 

Ukrayna ve K?r?m Tatar halklar?n?n bar??, dirlik düzenlik içinde ya?amak istediklerini, onlar?n Ukrayna’y? insan haklar?na sayg? gösteren demokratik Avrupa devletini olarak beraberce kurmak maksad?n? hesaba alarak, emperylist ve kömünist rövan?? tehdidine kar?? mücadeleye tüm kuvvetlerimizi birle?tirmeye çal??arak, biz — Ukrayna Milli Hareketi ve K?r?m Tatar Milli Meclisinin salahiyetli temsilcileri böyle mutabakata vard?k:

1. Ukrayna Milli Hareketi KMC Y? ve yerli idare muhtariyeti organlar? seçimleri üzerine kanunlara K?r?m Tatar halk?n?n temsilcili?inin zaruretinin hesaba al?nmas? için tüm elinden gelen yard?mlar? gösterir;
2. K?r?m Tatar Milli Meclisi Ukrayna Milli Hareketinin pozisyonunu ve menfaatini savunmak için elinde olan tüm imkanlar? kullan?r;
3. Ukrayna Milli (Halk) Hareketi partisi ve K?r?m Tatar Milli Meclisi 2002 senesi yerli idare muhtariyeti organlar?, K?r?m Muhtar Cumhuriyeti Yukar? ?uras? ve Ukrayna Yukar? ?uras? seçimlerinde birbine te?kilatland?rma, ideolojik, teknik kar??l?kl? yard?mlar?n? gösterirler;
4. K?r?m Tatar Milli Meclisi K?r?m Muhatar Cumhuriyetinde ve Akyar (Sevastopol) ?ehrinde Ukrayna Milli Hareketi partisi namzetlerinin veya listesinin (kütü?ünün) seçmenler taraf?ndan desteklenmesine yard?m gösterir;
5. Ukrayna Milli (Halk) Hareketi K?r?m Tatar Milli Meclisi önerdi?i namzetlere seçmenler deste?ini almaya yard?m eder, hem de kendinin parti listesine (kütü?üne) Meclis teklif etti?i iki namzedi, birini namzetlerin ilk onlu?una, ba?kas?n? — ikinci onlu?una, dahil eder.
6. Taraflar kar??l?kl? menfaatleri için önemli di?er alanlarda da i?birli?i ederler;
7. Sözle?me K?r?m Tatar Milli Kurultay? ve Ukrayna Milli Hareketi Genel Toplant?s? taraf?ndan onaylanmas?ndan sonra yürürlü?e girer.

 

K?r?m Tatar Milli Meclisi taraf?ndan
Reis
Mustafa Cemilev


Ukrayna Milli Hareketi partisi taraf?ndan
Reis
Gennadiy Udovenko


Akmescit ?. 31 a?ustos 2001 tarihi

Bütün prosedürler yap?ld? (güdüldü), sözle?me gerekli merciler taraf?ndan onaylan?ld?. Sözle?menin 5 maddesini yerine getirerek UMH partisi kendi listesine (kütü?üne) M. Cemilev’i ve R. Çubarov’u dahil etti.

Sösle?menin 4 maddesini yerine getirerek K?r?m Tatar halk? Kurultay? KMC Y? 91 seçim dairesinden UMH partisinin K?r?m’daki bölgesel te?kilat?n?n ba?kan? olan Leonid Pilunskiy’in namzedini tasdik etti.

En perspektif dairelerinden de?ilse de, 3747 (yakla??k olarak 16000 seçmenlerden, yani hepsinin %20-nden fazla) K?r?m Tatar seçmenleri ve ba?ka milletlerden baz? bir miktarda seçmenler taraf?ndan oylan?ld??? halde oldukça makbul daire. 6 çe?itli namzet vard?. Hizmet teatisi en e?de?erlilerden de?ildi: K?r?m parlamentosunda bir UMH partisi üyesine kar??l?k olarak Ukrayna parlamentosunda iki bizimki, fakat taraflar böyle sözle?me ba?lad?lar.

Muhakkak, ancak bölgesel ve yerli meclislerin maksatl? ve faal yard?m?yla ba?ar?lara eri?ilebilirdi. Söz konusu yerli meclisinin hayriye eylemleri de?il de, K?r?m Tatar halk? Kurultay? karar?n?n yerine getirilmesidir. Çünkü Milli Meclis ve Kurultay kararlar? fiziksel ?ah?slar olarak K?r?m Tatarlar? için tavsiye niteli?ini ta??r, milli idare muhtariye organlar?m?z olarak bölgesel ve yerli meclisler için ise onlar kurallar?m?z mucibince mecburidirler.

L. Pilunskiy tan??mak ve i?birli?i üzerine anla?mak için yerli meclise gelince meclis reisinden buna benzer sözleri i?itti ki: «Sen bu i?e nafile giri?tin. Biz Toma?ek’i desklemek karar?na vard?k, senin faydana (lehine) bir ?ey yok». Yerli meclis reisinin Kurultayda bulunmas? ve onun karar?n? i?itmece de?il de bilmesi örnek olabilir (çok gösteri?lidir). Sorun konu?uldu?unda o söze ç?kmad? ve her halde G.?. Toma?ek (Ukrayna Tar?m partisi, yani «Za YeDU») yarar?na çal??aca??n? söylemedi, — sustu.

Ne oldu? Ya da namzetler listelerini (kütüklerini) düzenleyenler önceden hem Kurultay? (bütün delegeler bu dairedeki durumun özelli?ini bilmediler), hem de UMH’i (hem de onlar elbette) aldatt?lar. Ya da Milli Mecliste «kendi» anar?istlerinin haklar?ndan gelinmedi (gerçi özenilmedi).

L. Pilunskiy hem kendi partisi önünde, hem de Kurultay önünde sorumlulu?unu ta??d??? için mücadele etmeye özendi: toplant?lar? tayin ederdi ve onlara var?rd?, faal üyelerle görü?ürdü, namzet taraf?ndan yap?lmas? gereken tüm ?eyleri yapt?. Fakat yerli meclis sözünden dönmedi. 2002 senesi seçimlerinde Pilunskiy 429 rey, Toma?ek ise 5342 rey (bunlardan K?r?m Tatar reyleri ne kadar oldu?unu dü?ününüz) kazand? ve geçti.

Kurultay kararlar?n?n üç kaba bozulmas? zuhura getirildi:

— Kurultay taraf?ndan tasdik edilen aday desteklenilmedi;
— Ancak Kurultay aday? de?il de, bu hususta bizle tüm gereken i?lemi yap?lan sözle?meyi ba?layan bizim esas siyasi müttefikimizin aday? desteklenilmedi;
— «Bizim Ukrayna»n?n muhalifi olan «Za YeDu» blokuna giren partinin aday? aktif ve aç?k desteklenildi.

Ona v?z gelir!

Milli Mecliste hiç kimse of bile demedi: ne seçim kumpanyas? gidi?inde (Milli Meclis kurmay?n?n ba??nda UMH kütü?üne geçirilmi? R. Çubarov’un kendisiydi), ne de onun neticelerine göre.

Meclis Reisi, Kurultay taraf?ndan desteklenilen baz? bir namzetlerin geçemedikleri halde K?r?m Tatarlar?ndan olan onlar?n rakiblerinin geçtikleri hususunda söylev yaparken, kimi teklif edeceklerini iyi dü?ünmedikleri için kabahat kendilerinde oldu?unu kendi kendini tenkit mahiyetinde (özele?tirice) konu?tu. Bununla raz? olmak mümkün. Fakat Pilunskiy dü?ürüldü?ü durum bu s?ra durumlar?ndan de?il. «Geçmesi olabilir» dairede bizim esas siyasi müttefikimizin bölgesel ?ubesinin ba?kan? ileri sürülmese, kim ileri sürülür? Milli Meclis ve onun Reisi taraf?ndan, bu sarih durumda oldu?u gibi, keyfince davranan yerli meclise tazyik yap?lmasa, nerede ve ne vakit tazyik yap?labilir? Hiç bir ?ey, silindiler…

Bu olay üzerine anmak bile bügüne kadar yak??maz (kolays?z).

Bundan ba?ka olaylar vard?r, fakat busu en tipiktir: kim, nas?l ve ne için? UMH ittifak taahütlerinin sarih bozulmas?na darg?nl???n? yuttu. Onlar?n buna hakk? var. Ama kendimiz için bu soru ç?kar?ld? m?? Ya da baz? bir nedenlerden bunun üzerine lam mim denilmedi?i halde (bunun sükutla geçi?tirildi?i halde), yine de baz? bir sebeplerden «Azatl?q» hareketinin i?tirakçilerinin ?akiler s?fat?nda tan?mlanmas? (takdim edilmesi) normal mi?

Belkidir, Milli Meclis kararlar? diye adlanan ?eylerin kaynaklar? ve mahiyeti üzerine konu?mak gerekir.

Belli bir zamana kadar ben bunun laf konusu olmad???n? sanard?m. Milli Meclise gitmeye niyetim vard?. Yeter görülen ço?unluk var? Sorun konu?uldu, karar kabul edildi (oylan?ld?). Karar sade olursa, tutanakta kaydedilir. E?er de geni? ve münderecatl? olursa, beyanname, müracaat ve bk. ?ekline getirilir. Metin konu?uldu, düzültmeler dahil edildi, esas olarak, tamamen, imzaland?, ilgisi olanlara duyuruldu, veya basbaya?? yay?mland?, as?l nüsha Sekreterlikte saklanmakta.

Sonki iki y?l ben bu K?r?m Tatar Milli Meclisinin tüzü?ünde kaydedilen, Kurultay taraf?nadan tasdik edilen prosedürden ?üpheye dü?tüm.

Bizim kararlar?m?z üzerine ya Meclis enformasyon hizmetinden, ya da ecnebi matbuattan s?k s?k bilmeye ba?lad?m. Ya bu çe?itli seviyelerdeki makamlarla (toprak, protesto hareketleri, bu makamlarla kar??l?kl? taahhütlerimiz ve ili?kilerimiz üzerine) sözle?meler, ya da tayin edilmeler, bu s?rada KMC Bakanlar Kurulunun, bölgesel devlet yönetim kurullar?n?n, KMC Yukar? ?uras?n?n en yüksek seviyedeki makamlar?na tayin edilmeleri.

Hem de bu, güya, kötü ?ey de?il. Fakat bir andan itibaren ben Milli Meclis kararlar?na kar?? ç?k??ta bulundu?umu, onlar? yerine getirmedi?imi, ve, genellikle, art?k Milli Meclisle beraber olmad???m? taaccüple bildim. Hem de bugüne kadar Kurultay beni Milli Meclis azas? yetkilerinden mahrum etmedi, ondan ba?ka hiç kimse edemez. Ben bozdu?um kararlar? görmedim, hem de benden ba?ka hiç kimse görmedi. Milli Meclis oturumlar?n? kaç?rmad?m. Benim «keyfimce davran??lar?m» üzerine sorular ise bu oturumlarda bak?lmad? ve onlar üzerine kararlar al?nmad?.

Sonra — daha fazla. Ben art?k yal?n?z de?ilim: Milli Meclis azalar?n?n bir grubu art?k «Meclis de?il». Binlerce insan kat?lm?? bütün «Azatl?q» hareketi onun ne maksatlar?nda, ne hareketlerinde, ne i?tirakçilerinin sözlerinde Milli Meclisin an?lmad???na ra?men Meclis aleyhine imi?.

Yukar?da ben baz? yerli meclisler mahkum edilen gençlerimize kar?? adaleti talep eden protestanlardan (nümay??ç?lardan) korkakças?na sakland?klar?n?, onlara yard?m göstermeyi reddettiklerini yaz?ya döktüm.

Bu anlamda, hareket i?tirakçileri ve Milli Meclis Reisi — Mustafa Cemilev aras?nda 18 may?sta, A. Matvienko’yla görü?memizden sonra Bakanlar Kurulu binas?ndan ç?kt???m?zda, çok önemli konu?ma oldu.

Bizi bekleyenler ne hususta konu?uldu?unu dinlemek için çad?rda topland?lar. Bizden sonra çad?ra Mustafa a?a girdi. Biz neticeleri bildirdi?imizden sonra hareket i?tirakçileri ve Milli Meclis Reisi aras?nda konu?ma ba?lad?.

Kaydetmek isterim ki, — bu art?k miting de?ildi, bu normal adamca samimi ve aç?k konu?mayd?.

Ne için bize Milli Meclisin dü?manlar? (ya?lar?) derler? Hareket ne ile Meclis siyasetine ayk?r? gelir? Ne için Meclis üyeleri geldi?imiz yerlerde bizi böyle bedhahl?kla kar??lad?lar? Biz kendi haklar?m?z? 18 may?sta meydanda elde etmeye çal??t???m?z?n ne kötülü?ü var? — sorularla konu?maya ba?lad?k.

Ben de biz bozdu?umuz Milli Meclis kararlar?n?n yoklu?unu kaydettim.

Mustafa a?a ben formalisçe hakl? oldu?umu ve Milli Meclis oturumlar?nda böyle kararlar al?nmad???n? ve böyle yasaklar?n al?nmad???n? (kabul edilmedi?ini) söyledi. Fakat…

Bizde yukar? organ Kurultay vard?r. Toplant?lar aras?nda — Milli Meclis. O toplanamad???nda ya da sorun çok çapra??k olmad???nda — Meclis Prezidyumu. Prezidyum toplanmad??? halde ise karar alan Milli Meclis Reisi vard?r.

Bir ?eyler yapacak olsan?z, Reisin bu hususta zann? halledici olmal? (Reisin karar? mucibince yapmal?s?n?z).

Ben genellikle bunun hepsiyle raz?y?m, fakat baz? bir mühim ?artlarla. Reiste h?zl? hareketleri talep eden fevkalade durumlarda karar almak yetkileri olmal? ve vard?r. Bununla beraber, sonra Reisin böyle kararlar?n?n bile Milli Mecliste müzakere edilmesi arzu olunur. Düzeltmeler gerekirse, dahil edilebilir. Gerekmezse, Milli Meclis sorumlulu?u üzerine al?r ve bu karar? ona bildirmeden ona ait ettirmezler.

Fevkalade olm?yan durumlarda, böyleleri %98, Meclis toplanmal?, toplanamad??? halde Prezidyum toplanmal?. Prezidyumun Milli Meclisten fark? bunda ki: o fazla s?k???k ve bu sebepten tez ve kolay toplanabilir. Fakat bu daha tam olm?yan temsili organ oldu?u için ona çok ciddi sorunlardan kararlar ald?r?lmamal?, onlar?n kanunlu?u ?üpheli olabilir.

Benim dü?üncelerimde bir yenilik yok, çünkü bu çe?itli kollektif organlar? gaspetme tehlikesinden koruyan ve tesadufi hatalar?n?n ihtimalini azaltan as?rlar devam?nda düzene koyulmu? mekanizmad?r.

Halk?m?z?n çetin meseleleri yüzünden zuhura getirilen bir s?ra hallerde, yani topraks?zla?t?rma, diskriminasyon, milis ve mahkeme terroru, K?r?m Tatarlar?na kar?? para ile tutulmu?lar? kullanma, makamlara seçilen insanlar? yerle?tirme hallerinde, yaz?klar olsun ki, hiç bir fevkaladelik yoktu, çünkü bu haller y?llarca devam etmekteler, yüzlerce tekrarlanmaktalar ve art?k alelade olaylara çevirilmekle derece derece kabarmaktalar. Sonki on y?l içinde bu ya da ba?kas? sorunlar?n bak?lmas? için defalarca yal?n?z Prezidyumla Meclisi de?il de, Kurultay? toplamak mümkündü. Böyle durumda fevkalade yal?n?z ba??na al?nan kararlar gerekmezler, hem de haks?zd?rlar.

Fakat, toprak sorunundan geçmi? toplant?s?nda oldu?u gibi, veya ayn? sorundan 7 mart 2004 tarihindeki Simeiz karga?al?klar? ortam?ndaki Milli Meclis oturumunda oldu?u gibi, bizden baz? kimseleri bu meselelerden Kurultay karar?n? elde etmeye çal??t???nda, ba?kalar?, ayn? kurultay toplant?s?nda Refat Çubarov yapt??? gibi, bu karar?n al?nmamas? için canlar?n? ç?karacakt?lar.

R. Çubarov’un davran??lar? her vakit oldu?u gibi ars?z ve konjonktürdü. O toprak sorunu üzerinde az çal???ld???n? ve bu sorundan karar?n bir aydan geçirilecek Milli Meclis oturumuna kadar geçirilmesinin gerekli?ini delegelere kand?rmaya çal??t?.

Böyle halde insan ona «belli olmayan» bu sorun üzerinde çal??mas?na bir ay harcayaca?? beklenilir. O bu sorun hususunda sormak için Kiev’den bir kez bile telefon etmedi ve Milli Meclisin b?ld?r ekim ay?ndaki oturumuna basbaya?? gelmedi. En nihayet, bizim etkilerimiz alt?nda karar ta 2005 senesi ?ubat?nda al?nd?. Bundan sonra, bu hususta onun aleni susmas?n?n onun halk?n oyla seçilmi? temsilcisi suretine zarar getirebilmesi muhakkak oldu?undan sonra, onun K?r?m Tatarlar? için toprak meselesi üzerine heyecanl? sözlerine («Poluostrov» («Yar?mada») gazetinin 8-14 temmuz 2005 tarihindeki 27 numaras?nda yay?mlanm?? «K?r?m’?n tüm meseleleri toprak sorunundan ba?larlar» («Bse problem? Kr?ma naçinayutsa s voprosa o zemle») makalesini bk.) inan?lmazd?r.

Ve daha bir ?ey. K?r?m Tatar halk?nda sa?lam milli idare muhtariyeti sisteminin varl??? onun eri?mesi ve üstünlü?üdür (ben bu hususta defalarca yazd?m. («Golos Kr?ma» («K?r?m Sedas?») gazetinin 2001 senesindeki 17 numaras?nda yay?mlanm?? «Meclis nas?l olmal?» («Kakim b?t’ Meclisu») makalesini bk.).

Bununla beraber çe?itli yönetim ve idare muhtariyeti organlar?, içtimai aktifligi, halk te?ebbüsünü istisna etmez, hem de de?i?tirmez. Herhangi devletin faaliyeti ancak insanlara ba?kanlar?n emirlerini ve kanunlar?n? empoze ettirmekten ibaret olmaz

Özellikle, bu devlet kendi halk?n?n çok «olgunlanm??» meseleleriyle u?ra?maktan kaç?nd??? halde.

Aksi takdirde «Maydan» («Meydan») olmazd?…

 

Nadir BEK?R

 

Похожие материалы

Ретроспектива дня